سخت ترین مرحله حسابرسی در قیامت

عقیق: سخت‏ ترین مراحل حساب، رسیدگى به حقوق مردم و ظلم ‏های بندگان نسبت به یکدیگر است. انسان‏ها با هم زندگى مى ‏کنند و نسبت به همدیگر حقوقى دارند. رعایت حقوق یک وظیفه الهى است که انبیاء الهی در باره آن تأکید داشته ‏اند. و در قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

به طور کوتاه به برخى از آنها اشاره می کنم: هر یک از زن و شوهر، پدر و مادر و فرزندان، خویشان و نزدیکان، همسایگان و شهروندان، جوانان و سال‏خوردگان، معلمان و دانشجویان، ثروتمندان و تهی دستان، کارگزاران و زیردستان، هم‏کیشان و هم‏وطنان و... نسبت به یکدیگر وظایف و حقوقى دارند. که رعایت آنها یک وظیفه وجدانى، اجتماعى و شرعى است. و تضییع آنها یک گناه و جرم محسوب می شود، که در قیامت مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

امکان دارد خداى متعال در قیامت از حقوق تضییع شده خودش صرف نظر کند، ولى از حقوق تضییع شده بندگان نسبت به یک‏دیگر صرف نظر نخواهد کرد؛ مگر این که خودشان رضایت دهند و از دادخواهى صرف نظر کنند.

انواع ظلم

امیرالمؤمنین(ع) فرمود: ظلم سه گونه است: اول ظلمى که بخشیده نخواهد شد، دوم ظلمى که بدون دادستانى رها نمی شود، سوم ظلمى که مورد بخشش قرار خواهد گرفت. ظلمى که بخشیده نخواهد شد عبارت است از شرک به خدا. قرآن مى ‏فرماید: «إِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِـهِ». اما ظلمى که بخشیده مى ‏شود ستم کوچکى است که هر انسانى نسبت به خودش روا داشته است. اما ظلمى که بدون حساب رها نمی شود عبارت است از ظلم بندگان نسبت به یکدیگر. قصاص در آن‏جا بسیار دشوار خواهد بود، سختى آن در حد زخم کارد و زدن تازیانه نیست بلکه بسیار سخت‏تر است.

رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس از قصاص می ترسد از ستم به مردم خوددارى کند.»

مشکل حساب‏رسى به حق الناس در قیامت این است که در آن‏جا چیزى ندارد تا به طلب‏کاران بدهند؛ مثلاً کسى که اموال مردم را در دنیا غصب کرده یا نفقه زن و فرزندانش را نداده یا شخصى را کشته و دیه‏ اش را نپرداخته یا ضربه ‏اى به مظلومى زده و دیه ‏اش را نداده یا زیان مالى به کسى زده و جبرانش نکرده یا از کسى غیبت کرده یا به او توهین و هتک حرمت کرده و راضى‏ اش نساخته است، در قیامت و به هنگام دادرسى چیزى ندارد تا به طلب‏کاران بپردازد.

راه حل رفع عذاب

حل این مشکل به یکى از دو وجه امکان دارد: وجه اول این که به مقدار طلب بستان‏کار از حسنات بدهکار برداشته مى ‏شود و به طلب‏کار داده می شود. وجه دوم این که اگر حسناتى نداشت به همان مقدار از سیئات شاکى برداشته و در نامه عمل بده‏کار ثبت می شود.

شخصى از امام باقر یا امام صادق(ع) روایت کرده که فرمود: بده‏کار را در قیامت حاضر می کنند در حالى که شدیداً وحشت زده و نگران است، اگر حسناتى دارد از او می گیرند و به طلب‏کارش مى ‏دهند و اگر حسناتى نداشت از گناهان طلب‏کار مى‏ گیرند و به بده‏کار می دهند.

رسول خدا(ص) فرمود: «شخصى را در قیامت براى حساب در محضر خداى متعال حاضر می سازند و نامه اعمالش را به دستش می دهند، وقتى در آن نگاه می کند حسناتش را در آن مشاهده نمی کند، می گوید: خدایا! این نامه عمل من نیست، چون عمل‏هاى صالح خود را در آن نمی یابم. در جواب گفته مى‏شود: پروردگارت اشتباه و فراموشى ندارد. حسنات تو به واسطه غیبتى که از مردم کرده ‏اى به آنان داده شده است. سپس شخص دیگرى را براى حساب حاضر می سازند و نامه عملش را به دستش مى‏ دهند. هنگامى که در آن می نگرد عبادت‏هاى فراوانى در آن مشاهده مى‏ کند که آنها را انجام نداده است، مى‏ گوید: خدایا! این نامه عمل من نیست چون بعضى کارهایى که انجام نداده ‏ام در آن ثبت شده است. در جواب گفته مى‏ شود: چون فلان کس از تو غیبت کرده بود، در عوض حسنات او را به نامه عمل تو منتقل کردیم.»

پی نوشت:

(گناه شناسی ایت الله امینی)

منبع:جام نیوز