امام موسی کاظم علیه السلام
امام موسی کاظم علیه السلام
نقش: هفتمین امام شیعیان نام: موسی کاظم کنیه: ابوابراهیم زادگاه: ابواء، عربستان درگذشت: ۲۵ رجب سال ۱۸۳ پس از هجرت مدفن: کاظمین
لقب(ها):کاظم ـ باب الحوائج ـ عبدالصالح ـ صابر ـ صالح پدر: جعفر صادق مادر: حمیده البربریه
همسر(ان): ام بنین نجمه
فرزند(ان): رضا، فاطمه، معصومه، هاجر خاتون، حمزه
طول عمر پیش از امامت ۲۰ سال (سال ۱۲۸ تا ۱۴۸ پس از هجرت)
دوران امامت ۳۵ سال (سال ۱۴۸ تا ۱۸۳ پس از هجرت)
مکان‌های متبرک
کاظمین و حرم کاظمین • مشهد مقدس و حرم علی بن موسی‌الرضا• قم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه چراغ • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف •
ابوابراهیم، موسی بن جعفر الکاظم، هفتمین امام شیعیان دوازده امامی که آنها از او با عنوان امام موسی کاظم یا «امام کاظم» یاد می‌کنند. وی فرزند ابوعبدالله جعفر الصادق‌البارالامین است که در روز ۷ صفر سال ۱۲۸ ه. ق. در ابواء (منطقه‌ای در میان مکه و مدینه) به دنیا آمد. مادر او حمیده مصفّاة است که نام‌های دیگری مانند حمیده بربریه و حمیده اندلسیه نیز برای او نقل شده‌است. از مهم‌ترین القاب پیروانش برای او، می‌توان به کاظم، صابر، صالح، امین و عبدالصالح اشاره کرد. او در میان شیعیان در میان امامانشان به «باب‌الحوائج» معروف است.
جانشینی جعفر صادق
وی پس از کشته شدن پدرش جعفر صادق به دست خلیفه وقت در شوال سال ۱۴۸ ه. ق. و در زمان خلافت منصور عباسی امامت خود بر شیعیان را اعلام کرد که این کار ۳۵ سال به درازا کشید. سید محمدحسین طباطبایی در این باره می نویسد: «منصور پس از آن که خبر شهادت امام ششم را دریافت داشت به والى مدینه نوشت که بعنوان تفقد بازماندگان، به خانه امام برود و وصیت نامه آن حضرت را خواسته و بخواند و کسى را که وصى امام معرفى شده فى المجلس گردن بزند و البته مقصود منصور از جریان این دستور این بود که به مسئله امامت خاتمه دهد و زمزمه تشیع رابکلى خاموش کند ولى بر خلاف توطئه وى وقتى که والى مدینه طبق دستور، وصیت نامه را خواند دید امام پنج نفر را براى وصایت تعیین فرموده. خود خلیفه و والى مدینه و عبدالله افطح فرزند بزرگ و موسى فرزند کوچک آنحضرت و حمیده و به این ترتیب تدبیر منصور نقش بر آب شد»[۱] وی نقش موثری در گسترش معارف شیعی داشت. در این دوران، چندین بار توسط خلفای عباسی دستگیر و زندانی گردید. تنها در دوران خلافت هارون الرشید، به مدت چهار سال زندانی بود. موسی کاظم، در ۲۵ رجب ۱۸۳ ه. ق.، در سن ۵۵ سالگی، توسط زهر در زندان سندی‌بن شاهک به دستور هارون الرشید کشته شد.[۲] وی در شهر کاظمین در کشور عراق مدفون است.
فرزندان
درباره تعداد فرزندانش چند قول وجود دارد. بنا بر یکی از آنها، وی ۳۷ فرزند داشت که شامل ۱۸ پسر و ۱۹ دختر بودند. علی بن موسی، هشتمین امام شیعیان، فرزند اوست. همچنین یکی از دخترانش به نام فاطمه معصومه که برای دیدار برادرش، رضا، عازم ایران شده بود، در شهر قم بیمار شد و پس از چند روز بیماری، درگذشت و در این شهر مدفون است.
پسران
1. علی‌بن موسی‌الرضا
2. ابراهیم
3. احمد
4. محمد
5. حسین
6. حمزه
7. عباس
8. قاسم
9. اسماعیل
10. جعفر
11. هارون
12. حسن
13. عبد اللّه
14. اسحاق
15. عبیداللّه
16. زید
17. فضل
18. سلیمان
دختران
1. فاطمه کبری
2. فاطمه صغری (فاطمه معصومه)
3. رقیّه
4. حکیمه
5. ام ابیها
6. رقیّه صغری
7. کلثوم
8. ام جعفر
9. لبابه
10. زینب
11. خدیجه
12. علیّه
13. آمنه
14. حسنه
15. بریهه
16. ام سلمه
17. میمونه
18. ام کلثوم
19. فاطمه اخری معروف به خواهرامام در رشت [۳]
زمام‌داران معاصر
1. مروان بن محمد اموی - معروف به مروان حمار (۱۲۶ - ۱۳۲ ه. ق.)
2. ابوالعباس سفاح عباسی (۱۳۲ - ۱۳۶ ه. ق.)
3. منصور عباسی (۱۳۶ - ۱۵۸ ه. ق.)
4. مهدی عباسی (۱۵۸ - ۱۶۹ ه. ق.)
5. هادی عباسی (۱۶۹ - ۱۷۰ ه. ق.)
6. هارون الرشید (۱۷۰ - ۱۹۳ ه. ق.)
اصحاب و یاران
1. علی بن یقطین
2. ابوصلت بن صالح هروی
3. اسماعیل بن مهران
4. حمّاد بن عیسی
5. عبدالرحمن بن حجّاج بجلی
6. عبداللّه بن جندب بجلی
7. عبداللّه بن مغیره بجلی
8. عبداللّه بن یحیی کاهلی
9. مفضّل بن عمر کوفی
10. هشام بن حکم
11. یونس بن عبدالرحمن
12. یونس بن یعقوب
رویدادهای مهم در دوران زندگی
• کشته شدن جعفر صادق، پدر موسی کاظم، به دست منصور دوانیقی، در سال ۱۴۸ ه. ق
• پیدایش انشعاباتی در مذهب شیعه، مانند: اسماعیلیه، اَفْطَحیه و ناووسیه، پس از کشته شدن صادق و معارضه آنان با موسی کاظم در مسأله امامت.
• ادعای امامت و جانشینی جعفر صادق، توسط عبدالله اَفْطَحْ، برادر موسی کاظم و به وجود آوردن مذهب افطحیه در شیعه.
• احضار موسی کاظم به بغداد و زندانی شدن در آن شهر به دستور مهدی عباسی.
• زندانی شدن موسی کاظم در بغداد در دوران حکومت هادی عباسی.
• دستگیری موسی کاظم در مدینه و اعزام به زندان عیسی بن جعفر در بصره، به دستور هارون الرشید در سال ۱۷۹ ه. ق.
• انتقال از زندان بصره به زندان فضل بن ربیع در بغداد.
• انتقال از زندان فضل بن ربیع به زندان فضل بن یحیی برمکی.
• انتقال از زندان فضل بن یحیی به زندان سندی بن شاهک.
• مسموم شدن و وفات موسی کاظم با خرمای زهرآلود توسط سندی بن شاهک در زندان در ۲۵ رجب ۱۸۳ ه. ق.
• انتقال جسد موسی کاظم به جِسر (پل) بغداد و فراخوانی مردم برای دیدن آن توسط مأموران هارون الرشید.
پانویس
1. شیعه در اسلام, سید محمدحسین طباطبایی, صص 215-221
2. سیری در سیرهٔ ائمهٔ اطهار علیهم السلام، صص ۱۷۲-۱۸۳.
3. برگرفته شده از سایت حضرت آیةالله العظمی حاج شیخ محمدفاضل لنکرانی «قدس سره»
منابع
• کتاب «خاندان عصمت علیهم السلام»، سید تقی واردی.
• وب‌گاه مرکز مطالعات اسلامی
