ایام البیض چیست؟
«ایام» جمع یوم به معنای روز و «بیض» جمع «ابیض» به معنای سفید و درخشان است که به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری گفته می شود. و به عقیده مسلمانان ایام البیض ماه های رجب،شعبان و رمضان دارای فضیلت بسیار می باشد که در شریعت و فقه اسلام بر اقامت سه روز در مسجد جامع برای عبادت خدا و تهذیب نفس اطلاق می گردد.
ابن مسعود سبب نامیدن این ایام به «ایام البیض» را چنین نقل می کند. از نبی اکرم(ص) شنیدم که می فرمودند: هنگامی که جناب آدم(ع) عصیان پروردگارش را نمود منادی از عرش ندا داد. ای آدم از جوار رحمت من بیرون شو، زیرا کسی که عصیان مرا کند در جوار من نیست، حضرت آدم و فرشتگان گریستند، سپس خداوند جبرئیل را نزد حضرت آدم فرستاد. جبرئیل حضرت آدم را در حالی که رنگ او از نورانیت بهشتی به تیرگی تغییر کرده بود به زمین فرود آورد. و ملائکه با دیدن این وضعیت فریاد برآوردند: پروردگارا، خلقی آفریدی و از روح برگزیده خود در او دمیدی و ملائکه را به سجده او درآوردی و به یک گناه سفیدی او را به سیاهی مبدل کردی. پس منادی از آسمان ندا کرد که امروز را برای خداوند روزه بگیر و آن روز سیزدهم ماه بود و چون آدم آن روز را روزه گرفت و قسمتی از تیرگی حضرت آدم(ع) برطرف گشت تا اینکه در انتهای این سه روز به حالت اول خود برگشت به این دلیل این ایام را «ایام البیض» نامیده شد.
اهداف ایام البیض
هدف از ایام البیض دو چیز می توان باشد: الف) هدف عبادی؛ قرآن کریم هدف از عبادت را ایمان و تزکیه نفس معرفی می نماید و می فرماید: «قدافلح من زکیها» کسی رستگار شد که نفس را تزکیه کرد. و در جایی دیگر می فرماید: «قدافلح المومنون» به راستی که مومنان رستگارانند. همچنین می فرماید: «و اذکروالله کثیرا لعلکم تفلحون» خدا را بسیار یاد کنید تا شاید رستگار شوید.
ب) تمرین انقطاع: معتکف در ایام البیض از همه تعلقات دنیایی می برد و تمام وقت به عبادت می پردازد یعنی هدف همان است که در مناجات شعبانیه از خداوند می خواهیم «الهی هب لی کمال الانقطاع الیک» خدایا به من نهایت بریدگی وابستگی از غیرخودت را هدیه کن.
آری ایام البیض فصلی است برای گریستن، برای ریزش باران رحمت، برای شستن آلودگی های گناه، برای تطهیر صحیفه اعمال، برای نورانی ساختن دل و صفابخشیدن به روح.
فضیلت ایام البیض
در قرآن کریم ماده عکف ۹ مرتبه تکرار شده دو مورد آن آیات ۱۲۵و۱۸۷ سوره مبارکه بقره مربوط به موضوع ایام البیض است. خداوند در سوره بقره می فرماید: و ما به ابراهیم و اسماعیل فرمان دادیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده کنندگان از هرگونه آلودگی تطهیر کنند. یعنی در فضیلت ایام البیض این بس که معادل طواف کعبه و همتای رکوع و سجوده ذکر گردید.
حضرت رسول اکرم(ص) در مورد فضائل این ایام می فرماید: هرکس یک روز را به منظور کسب عنایت الهی و به نیت قرب خدا اعتکاف نماید، خداوند بین او و آتش سه خندق ایجاد می کند که فاصله هریک تا دیگری بیش از مسافت بین زمین و آسمان است» و در سخن گران بها دیگری می فرماید: المعتکف یعکف الذنوب؛ معتکف با اعتکافش گناهان را حبس می کند.
در کتاب شریف اقبال آمده است: حضرت آدم از خداوند پرسید خدایا محبوب ترین روزها و گرامی ترین زمانها نزد تو کدام است. خداوند وحی فرمود: محبوب ترین روزها نزد من نیمه رجب است . ای آدم در این روز بکوش تا با قربانی کردن، میهمانی دادن، روزه داشتن، نیایش کردن، بخشش خواستن،لااله الاالله گفتن به من تقرب و نزدیکی جویی. ای آدم من چنین تقدیر کردم که فرزندی از فرزندان تو را به پیامبری برانگیزم و روز نیمه رجب را به او و به امت ویژه سازم که در آن روز چیزی از من نخواهد جز اینکه به آنان ببخشم و غفو گذشت نخواهند. جز اینکه از گناهانشان درگذرم. ای آدم آنکه نیمه رجب را روزه دارد. ذکر گوید، خضوع و خشوع کند، صدق بدهد، نفس خویش را پاس دارد، پاداش جز بهشت نخواهد داشت. ای آدم به فرزندانت گوشزد کن که در ماه رجب نفس خویش را پاس دارند و از کج راهی بپرهیزند که گناه در این ماه بس بزرگ است.
مقدس اردبیلی ایام البیض را عبادی مستقل و به مثابه حج و عمره و روزه و نماز و هر عبادت مستقل دیگری می داند و آیت الله جوادی آملی در مورد فضیلت این ایام می نویسد:
عبادت ذات اقدس اله، شئونی دارد نظیر طواف در حج و عمره، گاهی هم وقوف و عکوف و اقبال همراه با تعظیم و بزرگداشت را در خانه خود واجب یا مستحب می شمارد، نظیر اعتکاف. از اینکه اعتکاف در کنار طواف و عدل رکوع و سجود قرار گرفته معلوم می شود که از بارزترین مصادیق بندگی در پیشگاه ذات اقدس اله است.
