تقویم تاریخ -13 آبان

1303ش:13آبان سال 1303 خورشیدی (4 نوامبر1924 میلادی) واحدهای هنگ نادری تهران، تیپ اصفهان و تیپ فارس با توپخانه و تدارکات لازم رهسپار خوزستان شدند و به تیپ لرستان و واحدهای لشکر آذربایجان نیز آماده باش داده شد تا به محض دریافت دستور به سوی اهواز به حرکت در آیند.

همزمان، سردار سپه (رضاخان پهلوی) نیز از طریق اصفهان و شیراز عازم اهواز شد. قبلا به شیخ خزعل اخطار شده بود که مالیات معوقه خود را به خزانه داری کل واریز کند. خزعل 9 روز بعد تقاضای عفو کرد و یک روز پس از آن تسلیم شد.

پس از رسیدن واحدهای اعزامی به مقصد، کار خلع سلاح اطرافیان خزعل آغاز شد و در خوزستان مقررات حکومت نظامی بر قرار گردید. خزعل به مجلس (پارلمان ایران) نامه نوشته بود که فریب خورده و پوزش خواسته بود که بعدا با دو پسرش تحت الحفظ به تهران منتقل شدند. رسیدن سواره نظام آذربایجان ظرف چهار روز به خوزستان از نکات جالب این عملیات بود که در آن زمان طی این مسافت با اسب، امری بی سابقه بود. مورخان اروپایی نوشته اند که سرعت سواره نظام آذربایجان بیش از اتومبیل (اتومبیلهای آن زمان) بود.

در پی همین عملیات بود که فرماندهی نیروهای مسلح (کل قوا) از سلطان احمدشاه قاجار - شاه وقت - سلب شد.

 

1328ش:13 آبان 1328 خورشیدی (4 نوامبر 1949 میلادی) عبدالحسین هژیر وزیر دربار وقت در مسجد سپهسالار هدف حمله قرارگرفت و روز بعد جان سپرد. وی برای شرکت در روضه خوانی دربار سلطنتی به این مسجد رفته بود.

حسین امامی ضارب او، از فدائیان اسلام، به عمل خود اعتراف کرده و در بازجویی، ادامه حیات هژیر را برای وطن زیان آور خوانده بود که محاکمه و پنج روز پس از وقوع رویداد اعدام شد. حسین امامی پس از محکوم شدن در دادگاه بدوی درخواست تجدید نظر نداده بود.

در همان روز وقوع این رویداد، درتهران حکومت نظامی اعلام، دکتر مصدق به احمد آباد تبعید و جمعی دیگر بازداشت شدند و انجام انتخابات پارلمانی نیز متوقف گردید.

1343ش:13 آبان 1343 (4 نوامبر 1964) آیت الله سید روح الله خمینی در منزل خود در قم دستگیر و از آنجا به فرودگاه مهر آباد انتقال و به ترکیه تبعید شد که بعدا در عراق اقامت کرد. این تبعید تا نیمه سال 1357 (زمان انقلاب) ادامه داشت. آیت الله خمینی چند روز پیش از تبعید شدن، بار دیگر از تصمیم دولت وقت به برخوردار کردن نظامیان امریکایی از پاره ای مصونیت های قضایی شدیدا انتقاد کرده بود. پنج روز پیش از تبعید آیت الله خمینی، حسنعلی منصور نخست وزیر وقت در مجلس حاضر شده بود و از مصونیت قضایی نظامیان امریکایی در ایران دفاع کرده بود.

1357ش:در این روز در سال 1357 انقلاب شدت بیشتری به خود گرفت و سندیکای نویسندگان و خبرنگاران تصمیم گرفت که روزنامه ها به مدت نامحدود انتشار خود را متوقف سازند.

این اعتصاب که 62 روز طول کشید طولانی ترین اعتصاب جراید در طول تاریخ روزنامه نگاری در جهان بشمار می رود. در لحظه اعلام اعتصاب، دو روزنامه کیهان و اطلاعات آماده توزیع شده بودند که اعتصاب آغاز و سردبیران دو روزنامه از توزیع آنها جلوگیری کردند. در آن روز، تظاهرات در خیابانهای تهران شدت یافته و همه جا زد و خورد ماموران و تظاهرکنندگان مشاهده می شد و صدای شلیک گلوله قطع نمی شد. شاه دو روز بعد یک دولت تماما نظامی برسر کار آورد.

در جریان انقلاب، محمدعلی سفری دبیر سندیکای روزنامه نگاران بود که تصمیم اعتصاب را اعلام داشت. آن دسته از اعضای تحریری خبرگزاری پارس (ایرنا) و رادیو تلویزیون که عضو سندیکا بودند به اعتصابیون پیوستند. این اعتصاب طولانی سبب شد که دولت نتواند اعلامیه ها و سخنانش را به گوش برساند که در شکست آن موثر بود. سندیکا در نیمه مهرماه با هدف مخالفت با سانسور، نیز دو روز اعلام اعتصاب کرده بود. اعتصاب مطبوعات پس از براندازی 28 مرداد 1332 در ایران سابقه نداشت. بعدا برخی از مفسران خارجی تعجب خودرا از این لحاظ ابراز داشته بودند که چه عاملی درکار بود که دولت نظامی وقت دو روزنامه اصلی تهران را خود، ولو در چهار صفحه منتشر نکرد.

1358ش:گروهی که خود را «دانشجویان پیرو خط امام» معرفی می کردند در این روز در سال 1358 (4 نوامبر 1979) ساختمان سفارت آمریکا در تهران را متصرف شدند و کارکنان آمریکایی حاضر در ساختمان را به گروگان گرفتند و آنجا را "لانه جاسوسی" نامیدند. این دانشجویان پس از تصرف سفارت، دستگیری کارکنان و نظامیان آمریکایی محافظ آن و جمع آوری اسناد بایگانی در سفارت خواهان استرداد شاه شدند که در یک بیمارستان در آمریکا بستری شده بود. تصرف سفارت آمریکا و گروگانگیری کارکنان آن که 444 روز طول کشید از رویداد های مهم ربع قرن آخر سده بیستم بشمار می رود. در جریان محاصره، کاردار سفارت آمریکا با چند عضو ارشد به وزارت امور خارجه پناهنده شده بودند. بعدا معلوم شد شماری از کارکنان سفارت آمریکا هم که در ساختمان دیده نشدند به سفارت کانادا پناه برده بودند که بعدا با گذرنامه کانادایی از ایران خارج شدند. تصرف کنندگان سفارت بعدا اسناد به دست آورده را به صورت کتاب منتشر کردند.

1986م:چهارم نوامبرسال 1986 میلادی و در جریان جنگ عراق با ایران فاش شد که مک فارلین مشاور ویژه امنیت ملی رونالد ریگن رئیس جمهور وقت امریکا با چهار آمریکایی دیگر به طور محرمانه وارد تهران شده و مذاکراتی انجام داده بودند. این موضوع برای نخستین بار در یک نشریه لبنانی افشاء شده بود. ریگن رئیس جمهور وقت آمریکا حاضر نشد جزئیات قضیه را فاش سازد. وی بعدا از این اقدام خود (و فروش اسلحه به ایران، به میزان محدود و ارسال پول حاصل از آن به مخالفان دولت ضد غرب نیکارا گوئه معروف به کنتراها) دفاع کرد. ریگن در عین حال گفت که در این زمینه اشتباهات اداری روی داده است.

گزارشهای رسانه ها حکایت از آن داشت که هواپیمای حامل مک فارلین در سفر تهران حامل مقداری اسلحه بود. در پی افشای این قضیه، پرونده ای که به «ایران ــ کنترا» معروف شده بود در دستگاه قضایی آمریکا تشکیل شد و مدتها بحث روز بود و حتی از ریگن تحقیق قضایی شده و سرانجام چند نفر ازجمله یک سرهنگ آمریکایی به نام الیور نورث مامور کار درکاخ سفید محکوم شده بودند.

2005م:"نادیا انجمن" شاعره جوان و فارسی سرای افغانستان چهارم نوامبر 2005 در خانه اش در شهر هرات درگذشت. معاینه جسد این شاعره 25 ساله باذوق نشان داد که بر اثر ضربات وارده جان سپرده بود. پلیس شوهر نادیا را به اتهام قتل او بازداشت کرد. قتل نادیا به گونه ای درجهان منعکس شد که ارکان مربوط سازمان ملل مداخله کرد تا چنین حادثه ای تکرار نشود. مجموعه "گلهایی که دودی رنگند" از اوست که چاپ و در کشورهای فارسی زبان انتشار یافته است.

1837م:«تایمز هند» سوم نوامبر (دیروز) 170 ساله شد. تایمز هند، پرتیراژترین روزنامه غیر تابلوید (ورق بزرگ) انگلیسی زبان سوم نوامبر سال 1837 کار انتشار خودرا در بمبئی (مومبای) آغاز کرده است که در آغاز کار به اخبار اقتصادی توجه بیشتری داشت. تایمز هند که از سال 1948 توسط خانواده «جینJain» خریداری شده است توسط دو برادر ـ سامیر و وینیت جین ـ اداره می شود و ریاست کمپانی با مادر آنان بانو «ایندو جینIndu Jain» است که میلیاردر هفدهم جهان بشمار می رود. این کمپانی خانوادگی در کنار تایمز هند (تایمز آو ایندیا)، مالک هشت نشریه، چند فرستنده رادیویی و سه کانال تلویزیونی ازجمله کانال «Times Now» است. درآمد خالص کمپانی تایمز هند در سال 2007 بیش از یک میلیارد دلار بوده است.

1791م:چهارم نوامبر 1791 در ایندیانای امروز میان یک تیپ سوار ارتش آمریکا به فرماندهی ژنرال «آرتر کلر» و نیروهای اتحادیه چند قبیله از بومیان این کشور به ریاست «لیتل تورتول» نبرد سختی درگرفت. در این نبرد از افراد یک تیپ سوار آمریکا تنها 48 تن زنده ماندند. این بزرگترین پیروزی نظامی بومیان آمریکا (اصطلاحا سرخپوستان) بر مهاجران اروپایی تا آن زمان بشمار آورده شده است. بومیان آمریکا که تبار سیبریایی و چینی دارند از آغاز ورود انگلیسی ها به آمریکای شمالی در سال 1607 با آنان جنگیده بودند تا از اموال و اراضی خود دفاع کنند ولی تا زمان دریافت اسلحه آتشین از مهاجران فرانسوی فاقد این جنگ افزار بودند و کشتار می شدند. برخلاف انگلیسی ها، مهاجران فرانسوی، آلمانی و هلندی با بومیان آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادای امروز) سازش کرده و رفتار دوستانه داشتند و اراضی مورد نیاز را از آنان خریداری می کردند.

در نبرد تاریخی ایندیانا، افراد قبایل شاونی، دلیور و بوکونداهلا مرکب از 1180 دلاور شرکت داشتند. اینان قبلا در اکتبر 1790 یک هنگ سوار آمریکا به فرماندهی سرهنگ «هاردین» را شکست داده و این هنگ با دادن 219 تن تلفات عقب نشینی کرده بود. بومیان با این جنگها مخالفت خود را با عهدنامه سال 1783 پاریس مبنی بر برسمیت شناخته شدن 13 مهاجرنشین انگلیسی از سوی لندن به عنوان یک کشور مستقل اعلام کرده بودند. طبق این معاهده که میان دولت لندن و نمایندگان مهاجرنشینان و با میانجیگری فرانسه امضاء شده بود، شرق آمریکای شمالی (به استثنای فلوریدا) به عنوان کشوری مستقل (به نام ایالات متحده) شناخته شده بود ولی بومیان، این سرزمین پدری را متعلق به خود می دانستند و اروپاییان را متجاوز.

 

1793م:چهارم نوامبر سال 1793 در جریان انقلاب فرانسه و در دوران اقتدار روبسپیر، بانو اولمپ دو گوژ Olympe de Gouges نویسنده و نمایشنامه نگار و فعال سیاسی فرانسه به حکم دادگاه انقلاب با گیوتین و در ملاء عام گردن زده شد. بانو اولمپ که هنگام اعدام 45 ساله بود اعتراض کرده بود که چرا انقلاب فرانسه برای زنان، حقوق سیاسی برابر مردان و از جمله رای دادن تامین نکرده است. وی از ژیروندیست ها (میانه روها) بود. نوشته های بانو اولمپ به پیروزی انقلاب فرانسه کمک کرده بود. وی در نخستین روزهای انقلاب شعارهای متعدد برای انقلابیون نوشته و به دست تظاهرکنندگان داده بود.

1911م:پس از چهارماه چانه زدن، چهارم نوامبر سال 1911 میلادی میان آلمان و فرانسه قرار دادی امضاء شد که به موجب آن، دولت وقت آلمان این حق! را به دولت فرانسه داد که سرزمین مراکش (مغرب) را تحت الحمایه خود قراردهد!. در عوض دولت فرانسه 96 هزار مایل مربع از اراضی شمال کنگو برازاویل را که هم مرز کامرون بود به آلمان بخشید که قبلا خود را مالک کامرون اعلام کرده بود!. قرنها بود که دولتهای اروپایی بدون هیچگونه حق و حتی بهانه و تنها در سایه اسلحه نظامی برتر و بی اعتنا بودن به اخلاقیات و حقوق دیگران، سرزمین های واقع در قاره های دوردست را مالک می شدند و گاهی هم به صورت هایی که یک نمونه اش در بالا ذکر شد آنها را میان خود معامله می کردند!. دهها سال آفریقاییان را شکار می کردند و عمدتا در قاره آمریکا بفروش می رسانیدند.

با سازشی که ذکر آن رفت اختلاف نظر آلمان و فرانسه برطرف شد و فرانسویان خرسند بودند که با تصاحب رایگان سرزمین مراکش، یک امپراتوری در شمال افریقا که شامل تونس، الجزایر، موریتانیا و ... و مراکش بود تشکیل می دادند. در آن زمان ایتالیا مالک لیبی و انگلستان صاحب مصر، سودان و قسمتی از سومالی و ... بود و در سراسر شمال قاره آفریقا حتی یک وجب زمین که متعلق به قدرتهای اروپایی نباشد به دست نمی آمد.

باوجود این که در این داد وستد، آلمان معادل وسعت خودش زمین مفت به دست آورده بود روزنامه های این کشور از روز بعد دست به اعتراض زدند که در این داد و ستد دولت آنها مغبون شده بود و فرانسویان سرشان کلاه گذارده بودند! بدبختی دنیا را ببین.

این معامله که حتی مردم کنگو برازاویل از آن آگاه هم نشدند سبب شد که وسعت وطنشان برای همیشه کوچک شود!.

2003م:طارق عزیز مقام برجسته دولت صدام حسین که از زمان تصرف عراق در بازداشت بوده است در نخستین بازجویی گفته بود که صدام باور نمی کرد که آمریکا تهدید خود به حمله نظامی را عملی سازد و از تماسهایی که با روسیه و فرانسه داشت به این نتیجه رسیده بود که مسئله در چارچوب سازمان ملل حل شود.

این مطلب سوم نوامبر 2003 به رسانه ها داده شده بود. طارق عزیز از اعضای قدیمی حزب بعث سالها وزیر امور خارجه عراق و سپس معاون نخست وزیر این کشور (معاون صدام حسین) بود. او که یک مسیحی عراقی است قبلا سردبیری نشریات حزب بعث را برعهد داشت و چون برزبان انگلیسی مسلط است در بیشتر سخنرانی ها و مصاحبه ها شرکت می جست. طارق عزیز که نام دوران جوانی اش میخاییل یوحنا بود در سال 1980 جمهوری اسلامی ایران را متهم کرده بود که از طریق عوامل خود در عراق قصد ترور اورا داشته بود.

طبق گزارش های دیگر، دولت مسکو قبلا به صدام گفته بود که بهتر است تفویض اختیارات کند و کناربرود تا بشود آمریکا را از حمله نظامی منصرف ساخت زیرا که آمریکا برای انتقال نیرو هزینه سنگین متحمل شده است و به آسانی دست بردار نخواهد بود.

دولت روسیه بعدا هم به دولت آمریکا گفته بود که اگر بخواهد به مدت طولانی در عراق بماند با مقاومت رو به رو خواهد شد و دشمنان آمریکا در گوشه و کنار جهان و بویژه در منطقه خاورمیانه که کم هم نیستند به این مقاومت کمک خواهند کرد و بحرانی دامنه دار پدید خواهد آمد و ....

2008م:انتخابات عمومی آمریکا (رئیس جمهور، یک سوم سناتورها، همه نمایندگان مجلس و برخی از فرمانداران ایالت ها) چهارم نوامبر 2008 آمریکا انجام شد. در این انتخابات در فهرست کمیسیون انتخابات نام شش نامزد برای احراز مقام ریاست جمهوری دیده می شد: باراک اوباما از حزب دمکرات، جان مکین از حزب جمهوریخواه، باب بار از حزب لیبرتاریان، بالدوین از حزب قانون اساسی، شینتیا مکینی از حزب سبز و رالف نیدر (نادر) منفرد. برای اوباما تبلیغ بیشتری شده بود و برنده انتخابات شد.

در آمریکا، طبق یک قاعده قدیمی که مورد ایراد است، انتخاب رئیس جمهور دو مرحله ای است و طبق محاسبات خاص، الکتورها برپایه جمع کل آراء رای دهندگان هر ایالت انتخاب می شوند که بعدا رئیس جمهور را برمی گزنند. ایراد در اینجاست که در هر ایالت، کل الکتورها متعلق به نامزدی خواهند که آراء بیشتری داشته باشد، نه تقسیم آنان مطابق میزان آراء هرنامزد. برای مثال: اگر تفاوت آراء دو نامزد تنها یک رای باشد، الکتورها متعلق به نامزدی خواهند بود که این یک رای اضافی را دارد!. به این ترتیب جمع کل آراء یک نامزد در سراسر کشور، ملاک انتخاب او نخواهد بود. جمع کل آراء نشانه محبوبیت نامزد است. با این فرمول مورد ایراد، در طول قرن گذشته بارها دیده شده است که برنده انتخابات در جمع کل، آراء کمتری داشته و این وضعیت آخرین بار در انتخابات نوامبر 2000 مشاهده شد که جمع کل آراء «ال گور» بیش از جورج دبلیو بوش بود، ولی انتخاب نشد.

با هدف صرفه جویی در هزینه، رفراندم های برخی از ایالات نیز با انتخابات عمومی انجام می شود. دو نمونه از رفراندم های چهارم نوامبر 2008 از این قراربود که پاسخ به آنها «بله و یا نه» است: در ایالت اوراگون سئوال شده بود آیا موافق هستید که دستمزد معلمان برحسب وضعیت تدریس آنان و نتیجه امتحانات (نه سنوات خدمت و تحصیلات) داده شود تا تشویق به کار بیشتر شوند. در ایالت میشیگان سئوال شده بود که آیا موافق هستید که ماری جوانا (مری وانا) با تجویز پزشک آزاد شود.

اصحاب نظر در آمریکا پس از اطلاع از پیروزی حزب دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری و دو مجلس کنگره این نگرانی را ابراز کرده بودند که با افتادن قوه مجریه و قوه مقننه به دست حزب دمکرات احتمال تضعیف دمکراسی وجود خواهد داشت و به عبارت دیگر؛ در برابر تصمیمات دولت، مخالفت قاطع (جز حرف مخالف زدن) وجود نخواهد داشت. با پیروزی باراک اوباما در انتخابات چهارم نوامبر 2008 برای نخستین بار، یک سیاهپوست رئیس جمهور و یک کاتولیک ایرلندی تبار معاون رئیس جمهور شده اند. برخی از تحلیلگران راستگرا پیش بینی کرده بودند با انتخاب شدن یک سیاهپوست به سمت ریاست جمهوری امکان ازسرگرفته شدن معارضات پنهان و آشگار نژادی و ... وجود خواهد داشت.

1921: «تاکاشی هارا» نخست وزیر ژاپن به دست یک کره ای با ضربه چاقو کشته شد. وی نخستین مقام ارشد ژاپن نبود که پس از تصرف شبه جزیره کره از سوی ژاپنی ها، به دست کره ای ها به هلاکت می رسید. قبلا هم چنین ترورهایی صورت گرفته بود. «تاکاهاشی» جای نخست وزیر مقتول ژاپن را گرفت.

1945: کشورهای عربی سنگ بنای جامعه عرب را برزمین نهادند تا ازطریق آن به صورت گروهی مانع ایجاد کشوری در فلسطین برای یهودیان شوند.

1980: رونالد ریگن 69 ساله فرماندار پیشین کالیفرنیا و رئیس اسبق کانون بازی گران صنعت سینما جیمی کارتر را در انتخابات شکست داد و به ریاست جمهوری امریکا بر گزیده شد. اصحاب نظر درگیری کارتر با اوضاع ایران و مسئله گروگان گیری کارکنان سفارت امریکا در تهران را که 444 روز طول کشید، عامل عمده شکست کارتر دانسته اند.

1995: اسحق رابین 72 ساله ژنرال بازنشسته و نخست وزیر وقت اسرائیل به دست یک جوان یهودی افراطی ترور شد.

2003: دکتر «پال کالابرسی» یک پژوهشگر راه درمان بیماری سرطان و رئیس سابق شورای ملی مبارزه با سرطان (آمریکا) در 73 سالگی پیش از این که بتواند درمان قطعی برای سرطان به دست آورد، خود قربانی سرطان شد و بر اثر سرطان زبان درگذشت.

راه درمان محدود سرطان پروستات و سرطان سینه و نیز ابتکار بکاربردن توام کیمو تراپی و درمان با اشعه برای جلوگیری از تکثیر سلولهای سرطانی از اوست. وی در ایتالیا به دنیا آمده و به آمریکا مهاجرت کرده بود.

13 آبان در آئینه ی تاریخ معاصر ایران

در این پست به واقعه هایی اشاره می شود که در تاریخ 13 آبان ماه سال های مختلف صورت گرفته است.
این وقایع از سال های 1288 تا 1358 مصادف با انقلاب دوم دانشجویان طبقه بندی شده است.

13 آبان 1358 :
ساختمان سفارت امریکا در تهران به تصرف دانشجویان مسلمان پیرو خط امام درآمد. به این مناسبت روز 13 آبان روز ملی مبارزه با استکبار شناخته شد.

13 آبان 1357 :
تعدادی از دانش‌آموزان و دانشجویان که در دانشگاه تهران تجمع کرده بودند توسط مأموران شاه به خاک و خون کشیده شدند. متعاقب این حادثه وزیر علوم استعفا داد و بازار تهران تعطیل شد.

13 آبان 1357 :
پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی رهبران مذهبی ایران را متهم کرد که برای رسیدن به هدفهای ویژه خود توده‌های مردم را به قیام و شورش وادار کرده‌اند به نوشته این روزنامه آیت‌الله خمینی در مبارزه جاری نمی‌تواند روی کوچکترین پشتیبانی شوروی حساب کند! به نظر کرملین بهترین اصلاحات، همان است که به دست شاهنشاه انجام شود!

13 آبان 1357 :
آنتونی پارسونز سفیر انگلیس در دیدار با شاه : بحران فعلی ایران با وضع زمان حکومت مصدق در 1953 که ژنرالها به آسانی توانستند بر اوضاع مسلط شوند قابل مقایسه نیست چون در آن موقع مصدق حمایت روحانیت را از دست داده بود.

13 آبان 1356 :
امام‌خمینی (ره ) در پاسخ پیام عرفات به مناسبت شهادت حاج سید مصطفی خمینی نوشتند: « این مصیبت‌ها در مقابل مصائبی که بر امت اسلام و مسلمین وارد شده و می‌شود ناچیز است».

13 آبان 1353 :
مجله تایم در گزارشی از ایران نوشت : 40 درصد ثروت کشور متعلق به تنها 10 درصد جمعیت می‌باشد.

13 آبان 1350 :
«دا‌گلاس‌» سفیر امریکا در تهران از پست خود استعفا داد.

13 آبان 1343 :
امام‌خمینی (ره) شبانه در خانه مسکونی خود در قم دستگیر و پس از انتقال به تهران، به ترکیه تبعید شدند.

13 آبان 1342 :
در اصفهان، تبریز و تهران مجالس ختم سوگواری برای شهادت طیب حاج رضائی و اسماعیل رضائی برگزار شد

13 آبان 1335 :
با یورش نظامیان انگلیس، فرانسه و اسرائیل به مصر، نخست‌وزیران و وزیران امور خارجه کشورهای عضو پیمان سنتو در تهران گرد هم آمدند.

13 آبان 1331 :
لایحه تعقیب قانونی احمد قوام ( قوام‌السلطنه) به خاطر حوادث 27 تا 30 تیر 1331 در مجلس شورای ملی تصویب شد.
 

13 آبان 1329 :
یک موافقتنامه تجاری و بازرگانی میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی به امضا رسید.

13 آبان 1328 :
عبدالحسین هژیر نخست‌وزیر مستعفی، هدف گلوله‌های حسین امامی عضو جمعیت فدائیان اسلام قرار گرفت و مجروح شد. متعاقب این حادثه در تهران و حومه حکومت نظامی برقرار شد.

13 آبان 1325 :
آیت‌الله حاج سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید شیعیان در شهر کاظمین درگذشت.
 

13 آبان 1304 :
دولتهای انگلیس، شوروی، آلمان، ایتالیا، بلژیک، مصر و لهستان حکومت موقت رضاخان را به رسمیت شناختند.
 

13 آبان 1303 :
واحدهای ارتش ایران به فرمان رضاشاه برای سرکوب شیخ خزعل رهسپار خوزستان شدند.

13 آبان 1288 :
شهر اردبیل به تصرف شاهسون‌ها در آمد و غارت شد.

13 آبان تاریخ 3 واقعه بزرگ در ایران

آفتاب: روز 13 آبان که در تقویم به عنوان روز مبارزه با استکبار نام‌گذاری شده یادآور سه واقعه مهم در تاریخ معاصر ایران است که در سه دوره مختلف رخ داده و به همین دلیل این روز را در تاریخ کشور به عنوان روزی به یادماندنی به ثبت رسانده است. 

تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه در 13 آبان 1343، 13 آبان 1357 که روز دانش‌آموز نام گرفت و تسخیر لانه جاسوسی در 13 آبان 1358 عنوان این سه واقعه تاریخی است که نمی‌توان هیچ یک را از نظر اهمیت نسبت به دیگری اولی تر دانست چرا که هر کدام در دوره وقوع تاثیر گذاری خاص خود را داشته و شرایط را به نحوی تغییر داده‌اند.

تبعید امام خمینی به ترکیه 13 آبان 1343

کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی حقی است که به اتباع بیگانه داده می‌شود و آنها را ازشمول قوانین کشور مصون ومستثنی می‌کند؛ درواقع در صورت ارتکاب جرم در خاک کشور، دولت میزبان حق محاکمه آن مجرم را ندارد.

کاپیتولاسیون ریشه در استعمار دارد و کشورهای استعمارگران این قانون را به کشورهای ضعیف تحت‌ سلطه تحمیل می‌کردند؛ کاپیتولاسیون درایران طی معاهده ترکمانچای برای اتباع روسیه به رسمیت شناخته شد و پس ازآن برخی کشورهای استعمارگر دیگر، این امتیاز نامشروع را بعلت ضعف حکومت های قاجاریه کسب کردند؛ اما، کاپیتولاسیون در سال 1306، تحت فشار افکار عمومی و فضای حاکم بر روابط بین‌الملل پس از جنگ اول جهانی لغو گردید.

هنوز بیش از 3 دهه از الغای کاپیتولاسیون نمی‌گذشت که محمدرضا پهلوی احیاگر مجدد آن شد. کابینه اسدالله علم در سیزدهم مهر سال 1342، به دستور شاه، پیشنهاد آمریکا مبنی‌بر اعطای مصونیت قضایی به اتباع آمریکایی را به صورت یک لایحه قانونی در هیتت دولت تصویب کرد.

چندی بعد این خبر به حضرت امام رسید و ایشان را به خروش و فریاد واداشت به طوری که در4 آبان 1343 ایشان طی نطقی تاریخی به رسوایی این اقدام ننگین پرداختند.

فرازهایی از سخنرانی ایشان چنین بود: « ... دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگ‌های آمریکایی پست‌تر کردند.

اگر چنانچه کسی یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد، بازخواست از او می‌کنند؛‌ اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست می‌کنند و اگر چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگترین مقام ایران را زیر بگیرد، هیچ کس حق تعرض ندارد...». رژیم که در طول دو سالی که امام قیام کرده بودند، نتوانسته بود با هیچ شیوه‌ای، ایشان را آرام کند، تنها یک راه پیش پای خود می‌دید و آن تبعید امام بود.

در شب 13 آبان 1343، صدها کماندو به همراه مزدوران ساواک به منزل امام در قم حمله‌ور شدند ایشان را دستگیر و به تهران منتقل کردند و سپس با یک هواپیمای نظامی ایشان را به ترکیه تبعید کردند. این سرآغار هجرتی بود که 14 سال بعد پیروزی انقلاب اسلامی را به بار آورد.

روز دانش‌آموز 13 آبان 1357

در حالی که انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) به روزهای سرنوشت سازی نزدیک می‌شد همه اقشار مردم ایران از زن و مرد و پیر و جوان، سعی در ایفا کردن نقش تاریخی خود و عمل به تکلیف الهی داشتند. در این میان دانش‌آموزان و نوجوانان شور و حال دیگری داشتند.

صبح روز 13 آبان 1357، دانش‌آموزان در حالی که مدارس را تعطیل کرده بودند، به سمت دانشگاه تهران حرکت کردند تا صدای اعتراض خود را به گوش همگان برسانند.

این جوانان پر شور و خداجو، گروه گروه، داخل دانشگاه شدند و به همراه دانشجویان و گروه‌های دیگری از مردم در زمین چمن دانشگاه اجتماع کردند. ساعت 11 صبح، مأموران،‌ ابتدا چند گلوله گاز اشک‌آور در میان این جمعیت خروشان پرتاب کردند؛ اما، اجتماع کنندگان در حالی که به سختی نفس می‌کشیدند، صدای خود را رساتر کرده و با فریاد الله‌اکبر، لرزه بر اندام مأموران مسلح شاه افکندند. در این هنگام تیراندازی آغاز شد و جوانان و نوجوانان بی‌گناه، یکی پس از دیگری، در خون خود غلتیدند. در این روز، 56 نفر شهید و صدها نفر مجروح شدند.

حضرت امام(ره) در پیامی به همین مناسبت فرمودند: «... عزیزان من صبور باشید، که پیروزی نهایی نزدیک است و خدا با صابران است ... ایران امروز جایگاه آزادگان است... من از این راه دور، چشم امید به شما دوخته‌ام ... صدای آزادی‌خواهی و استقلال‌طلبی شما را به گوش جهانیان می‌رسانم.»

به خاطر گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان دانش‌آموز، این روز در تاریخ انقلاب اسلامی به نام روز دانش‌آموز نام‌گذاری شده است.

تسخیر لانه جاسوسی ـ روز مبارزه با استکبار جهانی 13 آبان 1358

در ابتدای انقلاب و زمان حکومت دولت موقت با هدف وادار کردن آمریکا به استرداد شاه و اموال ملت ایران، دانشجویان تصمیم به اشغال سفارت آمریکا گرفتند. دانشجویان از دانشگاه‌های تهران، پلی‌تکنیک، صنعتی شریف، شهید بهشتی و ... گرد هم آمدند و طی یک راهپیمایی تا سفارت آمریکا از دیوارهای سفارت بالا رفته و علیرغم مقاومت محافظین و آمریکایی‌ها، سفارت را به تصرف کامل درآوردند.

در هنگام تسخیر سفارت، آمریکایی‌ها به سرعت مشغول نابود کردن بسیاری از اسناد دخالت‌ها و تجاوزارت و غارت‌های خود شدند ولی پس از تسخیر سفارت به سرعت از نابودی باقی‌مانده اسناد جلوگیری شد و بعدها اسنادی که از لانه جاسوسی آمریکا به دست آمده بود چاپ شده و در اختیار همگان قرار گرفت. به محض انتشار این خبر، مردم بسیاری با خشم و انزجار مقابل لانه جاسوسی تجمع کرده و از حرکت دانشجویان حمایت کردند.

امام خمینی‌(ره) نیز در پیامی این حرکت را انقلاب دوم و بزرگ‌تر از انقلاب اول نامیدند. این حرکت دانشجویان معترض، خشم آمریکایی‌ها را برانگیخت و آنها که ناتوان از درک ملتی استقلال‌طلب و آزادی‌خواه بودند، دست به اقداماتی بر ضد جمهوری اسلامی ایران زدند؛ از آن جمله فشار آوردن به مجامع بین‌المللی مانند سازمان ملل، سازمان کنفرانس اسلامی، شورای امنیت و ...، ایجاد جو منفی تبلیغاتی علیه دانشجویان مسلمان و برخی اقدامات دیگر از جمله آنهاست.

اما پس از بی‌ثمر ماندن، آنها به اقدامات جدی‌تری روی آوردند؛ از جمله قطع کامل روابط سیاسی در 20 مهر 1359، حمله نظامی به ایران و تجاوز به خاک کشورمان که به شکست مفتضحانه آنها در صحرای طبس انجامید و نیز محاصره اقتصادی و بلوکه کردن دارای‌ها و اموال ایران و... که هیچ‌کدام تاکنون درعزم ملت ایران برای مقابله با ظلم و بی‌عدالتی جهانی ومنشا اصلی آن در جهان یعنی استکبار جهانی و آمریکا خللی وارد نکرده است.

و این‌گونه نام روز 13 آبان برای همیشه در تاریخ ایران ماندگار شد.