باب الحوائج

توکل به خدا و توسل به خاندان اهل بیت علیهم السلام مایه نجات بشر است

توکل به خدا و توسل به خاندان اهل بیت علیهم السلام مایه نجات بشر است

باب الحوائج

این وب جهت آشنایی با معارف دینی و سیره ائمه معصومین(ع) و شهداء و ایجاد فرصت برای همه کسانی که تمایل به دانستن مطالب مختلف علمی،پژوهشی،دینی،فرهنگی،اجتماعی،هنری،
تاریخی،سیاسی،طنزو...دارند طراحی گردید لطفاً ازنظرات خود مارا بهره مندنمایید. استفاده از مطالب این وب به شرط ذکر آدرس منبع و اهداء 14صلوات آزاد است.
karbala114.mihanblog.com - hajmahmod33@yahoo.com - 09111495934 - hajmahmod33@gmail.com مدیران وبلاگ : ابواب الحوائج(حضرت ابوالفضل العباس،حضرت علی اصغر،حضرت موسی بن جعفر،حضرت امام جواد)علیهم السلام اجمعین

متن حدیث غدیر

جمعه, ۱۸ مهر ۱۳۹۳، ۰۸:۲۸ ق.ظ


متن حدیث غدیر

پیش از آن که به بررسى سند «حدیث غدیر» بپردازیم و دلالت آن را بر خلافت و جانشینى بلافصل

مولانا امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏ توضیح دهیم، ناگزیریم به دو متن از حدیث غدیر که در مصادر

معتبر اهل تسنّن آمده است اشاره نماییم:

به روایت احمد بن حنبل‏

احمد بن حنبل در کتاب مسند خود، به سند صحیح از زید بن ارقم چنین نقل مى‏کند:

همراه رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ در سرزمینى به نام «خمّ» فرود آمدیم. پیامبر خدا صلى اللَّه

علیه وآله‏ به نماز امر فرمود و در شدّت گرما نماز را به پا داشت و پس از آن براى ما خطبه‏اى ایراد

فرمود. براى آن سرور- با پارچه‏اى که بر درخت تنومندى انداخته بودند- سایبانى آماده شد.

آن بزرگوار در ضمن خطبه‏اش چنین فرمود:

ألستم تعلمون؟ ألستم تشهدون أنّی أولى‏ بکلّ مؤمن من نفسه؟؛

آیا نمى‏دانید؟ آیا شهادت نمى‏دهید که من به هر مؤمنى از خودش (در تمام امور) سزاوارترم؟

همه مخاطبان در جواب گفتند: آرى.

حضرت فرمود:

فمن کنت مولاه فإنّ علیّاً مولاه. اللهمّ عاد من عاداه ووال من والاه؛ «1»

هر که من مولا و سرپرست او هستم، پس على مولا و سرپرست اوست. خدایا! دشمن بدار هر

که با على دشمنى ورزد؛ و دوست بدار آن که با او از در دوستى درآید.

به روایت نَسائى‏

این روایت را نَسائى، نویسنده کتاب سنن، به سند صحیح از ابوالطّفیل، از زید بن ارقم چنین نقل

مى‏کند:

هنگامى که رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ از حجّة الوداع مراجعت مى‏فرمود، در غدیر خمّ فرود

آمد. امر فرمود که زیر درختان آن جا را جاروب کردند، سپس فرمود:

کأنّی قد دعیت فأجبت وإنّی تارک فیکم الثقلین، أحدهما أکبر من الآخر: کتاب اللَّه وعترتی أهل

بیتی، فانظروا کیف تخلّفونی فیهما، فإنّهما لن یفترقا حتّى یردا علیّ الحوض؛

گویا به سوى حقّ تعالى فرا خوانده شده‏ام؛ از این رو دعوت او را اجابت کردم. به راستى که من در

میان شما دو گوهر گرانبها به جاى مى‏گذارم که یکى از آن دو بزرگ‏تر از دیگرى است: قرآن کتاب

خدا و عترتم که اهل بیت من هستند. پس توجّه داشته باشید که پس از من با آن دو چگونه رفتار

خواهید کرد. همانا آن دو هرگز از یک‏دیگر جدا نمى‏شوند تا این که در کنار حوض کوثر بر من وارد

شوند.

سپس فرمود:

إنّ اللَّه مولای وأنا ولیّ کلّ مؤمن؛

به راستى که خداوند مولا و سرپرست من است و من ولىّ و سرپرست هر مؤمنى هستم.

آن گاه دست على‏ علیه السلام‏ را گرفت و فرمود:

من کنت ولیّه فهذا ولیّه. اللهمّ وال من والاه وعاد من عاداه؛

هر کس من سرپرست او هستم، پس این (على) سرپرست اوست.

خدایا! دوست بدار کسى که او را دوست دارد، و دشمن باش با کسى که با او دشمنى ورزد.

ابوالطّفیل مى‏گوید: به زید بن ارقم گفتم: آیا خودت این کلام را از رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏

شنیدى؟

زید گفت: به راستى که‏ «2» در آن سرزمین در زیر آن درختان کسى نبود مگر این که با چشمانش

آن حضرت را دید و با گوش‏هایش این کلام را از او شنید. «3» آن چه بیان شد دو متن از حدیث

شریف غدیر بود که به سند معتبر از زید بن ارقم نقل شد.

نکاتى ارزنده‏

اکنون توجّه به چند نکته ضرورى است که به آن‏ها اشاره مى‏شود:

نکته یکم. حدیث غدیر در صحیح مسلم، مسند احمد و در بسیارى از منابع حدیثى اهل تسنّن

چنین آمده است که راوى گوید:

رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ براى ما خطبه خواند. «4»

در تعبیر دیگر، راوى مى‏گوید: پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ برخاست و براى ما خطبه خواند؛ ولى

در المستدرک آمده است: پس پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ برخاست و خطبه خواند و در آن

خطبه حمد و ثناى الهى را به جاى آورد و مردم را به آن چه که خدا مى‏خواست موعظه کرد. «5»

حافظ ابوبکر هیثمى در مجمع الزّوائد مى‏نویسد: راویان گویند: به خدا سوگند! پیامبر تمام امورى را

که تا روز رستاخیز واقع مى‏گردد براى ما بازگو کرد. «6» اکنون حق ما نیست که از راویان، محدّثان

و کسانى که خود را امین بر سنّت رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ قلمداد مى‏کنند بپرسیم که به

راستى این خطبه‏اى که پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ در روز غدیر ایراد فرموده و تمام امورى را

که تا روز رستاخیز رخ خواهد داد بیان نموده کجاست؟

چرا از نقل این خطبه خوددارى کرده‏اند؟

آیا این پرسش، پرسشى بى‏جا و بى‏مورد است؟

آیا تاریخ این حقّ مسلّم را به نسل‏هاى آینده نمى‏دهد که درباره‏ عدم نقل چنین میراث گرانبهایى

(که بنا بر نقل مجمع الزّوائد هیثمى مشتمل بر جمیع وقایع آینده و امور مهمّ مربوط به سرنوشت

این امّت بود) گذشتگان را مورد مؤاخذه قرار بدهند؟ چرا و به چه دلیل از نقل این اثر گران قیمت

خوددارى ورزیدند؟

پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ در آن خطبه حمد و ثناى الهى را به جاى آورد و مردم را به آن چه

که خدا مى‏خواست موعظه کرد.

پس مواعظ رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ در روز غدیر چه شد؟

تذکّرات آن سرور در آن روز چه شد؟

چرا خطبه را ترک کرده و نقل نکردند؟

مگر اینان حافظان سنّت رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ نبودند؟

مگر وظیفه مسلّم آنان نقل فرمایشات دُرَربار آن سرور عالمیان براى امّت نبود؟

چه شد که با خوددارى از نقل چنین میراث پربهایى خسارتى جبران ناپذیر بر پیکره ذخایر علمى

این امّت وارد نمودند؟ آیا جوابى قانع کننده براى این خطاى گذشت ناپذیر مى‏توانند ارائه دهند؟

نکته دوم. در علم حدیث، قانونى وجود دارد که مى‏گویند:

الحدیثُ یُفَسِّرُ بَعْضُهُ بعضاً؛

برخى از حدیث‏ها، برخى دیگر را تفسیر و بیان مى‏نمایند.

یعنى حدیث به سان قرآن است، آن سان که برخى از آیات قرآن مفسّر و مبیّن آیات دیگرى است

و پرده اجمال و ابهام را از آیات دیگر برمى‏دارد؛ در روایات نیز همین گونه است.

با توجه به دو متن حدیثى که با سند صحیح ارائه شد؛ متن یکى، متن دیگرى را تفسیر مى‏کند؛ به

این بیان که در یک نقل آن مى‏فرماید:

من کنت مولاه فإنّ علیّاً مولاه؛

و در نقل دیگرى مى‏فرماید:

من کنت ولیّه فهذا ولیّه؛

به عبارت دیگر، در یک نقل واژه «مَوْلى‏» و در نقل دیگر واژه «ولىّ» به کار برده شده است. بنا بر

این اگر کسى در معناى واژه «مَوْلى‏» تشکیک نماید و بگوید: مولى در این حدیث شریف به معناى

«ولىّ» یا «اوْلى‏» نیست، به طور مسلّم وجود «ولىّ» در نقل دوم، جایى براى این تشکیک باقى

نمى‏گذارد.

البتّه در جاى خود، شاهدهاى بسیارى در نقل‏هاى مختلف- که از نظر سندى صحیح هستند- متن

حدیث غدیر وجود دارد که تمام آن‏ها مفسِّر و مبیّن کلمه «مَوْلى‏» هستند. همان گونه که اشاره

شد این‏ها بر فرض آن است که ما در فهم معناى کلمه «مَوْلى‏» در حدیث غدیر دچار تردید و ابهام

شده و محتاج به تفسیر، بیان و اقامه شاهد باشیم که در این‏

صورت از این قرائن به اصطلاح «منفصله» استفاده خواهیم کرد و حال آن که در خود نقلى که کلمه

«مَوْلى» موجود است، قرائن متّصله بسیارى است که جایى براى ابهام این لفظ باقى نمى‏گذارد.

نکته سوم. مسلم بن حَجّاج قُشَیرى نیشابورى نیز در صحیح خود به نقل حدیث شریف غدیر

پرداخته بى‏آن که آن را نقل نماید؛ یعنى فقط به نقل ابتداى حدیث که همان مضمون حدیث ثقلین

است بسنده کرده، در صورتى که بنا بر نقل نَسائى پیامبر خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ فرمود:

کأنّی قد دعیت فاجبت وإنّی تارک فیکم الثقلین، أحدهما أکبر من الآخر: کتاب اللَّه وعترتی أهل

بیتی، فانظروا کیف تخلّفونی فیهما، فإنّهما لن یفترقا حتّى یردا علی الحوض؛

گویا به سوى حقّ تعالى فرا خوانده شده‏ام؛ از این رو دعوت او را اجابت کردم. به راستى که من در

میان شما دو گوهر گرانبها به جاى مى‏گذارم، یکى از آن دو بزرگ‏تر از دیگرى است: قرآن کتاب

خدا و عترتم که اهل بیت من هستند. پس توجّه داشته باشید که پس از من با آن دو چگونه

رفتارى خواهید کرد. همانا آن دو هرگز از یک‏دیگر جدا نمى‏شوند تا این که در کنار حوض کوثر بر من

وارد شوند.

آن گاه حضرتش فرمود:

إنّ اللَّه مَوْلایَ وأنا ولیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ ...؛ «7»

به راستى که خداوند مولا و سرپرست من است ومن ولىّ و سرپرست هر مؤمنى هستم.

به دیگر سخن، مسلم نیشابورى، فقط بخشى از حدیث غدیر را که همان مضمون حدیث ثقلین

است با اندک تغییرى در الفاظ نقل کرده است؛ ولى بخشى را که با خطبه غدیر و نصب

امیرالمؤمنین‏ علیه السلام‏ به خلافت بلافصل ارتباط مستقیم دارد، نقل نکرده است. آن جا که

مى‏فرماید:

من کنت مولاه فهذا علی مولاه؛

هر که من مولا و سرپرست او هستم، پس على مولا و سرپرست اوست.

ولى با این حال ما از مسلم بن حَجّاج سپاسگزاریم؛ چرا که دست کم همین مقدار از حدیث را به

عنوان حدیث غدیر نقل کرده است تا معلوم باشد که رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله‏ خطبه‏اى به

نام خطبه غدیر ایراد فرموده است؛ زیرا بُخارى حتى کلمه‏اى از خطبه مفصل‏ غدیر را نقل نکرده

است (!!) از این رو جا دارد که از مسلم بن حَجّاج براى همین اندازه از امانت‏دارى او تشکّر کرد!

شاید کسى از مسلم بن حجّاج در عدم نقل بخش پایانى حدیث غدیر دفاع کند و بگوید: اساتید

مسلم و راویان حدیث، بیش از این مقدار براى او نقل نکرده‏اند. یا بگوید: مسلم بر مبناى شروط و

ضوابطى که در کتاب صحیح دارد، سند دیگرى از اسانید حدیث غدیر جز این حدیث ناقص داراى آن

شرایط نیافته که مشتمل بر همین مقدار از الفاظ است و او در نقل آن مقدار نیز کوتاهى نکرده

است.

در پاسخ این دفاع باید گفت: این مطالب، فرضیّه‏اى بیش نبوده و پذیرفتنى نیست؛ ولى با این وجود

ما از مسلم بن حَجّاج براى نقل همین مقدار از حدیث به عنوان «حدیث غدیر» تشکّر مى‏نماییم.

______________________________

(1). مسند احمد بن حنبل: 5/ 501، حدیث 18838.

(2) در برخى از منابع آمده است: به خدا سوگند!

(3). فضائل الصحابة: 15، حدیث شماره 45، خصائص امیرالمؤمنین علیه السلام: 96، حدیث 79.

(4). ر. ک: صحیح مسلم: 4/ 1873، حدیث 36، مسند احمد بن حنبل: 5/ 498، حدیث 18815.

(5). المستدرک: 3/ 110.

(6). مجمع الزّوائد: 9/ 105.

(7). خصائص امیرالمؤمنین علیه السلام: 93.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۳/۰۷/۱۸
محمدرضا محمودی

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی