احداث پل جدید جمرات
احداث پل جدید جمرات
تحولی در مفهوم مدیریت اجتماعات بزرگ انسانی
پل قدیم جمرات که در دو طبقه و برای استفاده یک میلیون نفر زائر، در سال 1395 قمری احداث شده بود، پس از سی سال بازنشسته شد و در پایان موسم حج 1426 قمری تخریب گردید تا ساخت پل جدید در محل آن آغاز شود.
پل قدیم که 600 متر طول و در هر طرف 40 متر عرض داشت و 3 حوضچه بیضی شکل با قطری معادل 15 تا 21 متر را شامل می شد، با مسؤولیت وزارت راه، با عرض 40 متر احداث گردید و در جهت های شرق و غرب، هر یک از دو ورودی شمالی ـ جنوبی آن، دو معبر برای عبور حجاج در نظر گرفته شده بود.
در سال های گذشته و در چندین مرحله، اصلاحات اساسی در ساختار پل قدیمی انجام گرفت تا این امکان برای حجاج فراهم شود که مناسک خود را به سهولت و سادگی و به دور از ازدحام به انجام رسانند; از جمله اصلاحات مزبور، ایجاد پلکان های بتونی در کناره های پل، جنب جمره صغری برای رفتن حجاج به طبقه دوم بود که در سال 1399ق. و با نظارت مجریان
طرح توسعه عمرانی منطقه منا انجام شد. در سال 1403ق. دیواره فلزی طبقه پایین پل برچیده شد. در سال های بعد اصلاحات دیگری نیز انجام گرفت; از جمله این که در سال 1404، پل در منطقه جمره صغری تعریض گردید و در 1409، ورودی های پل تعریض شدند و عرض آن ها از 20 متر به 40 متر افزایش یافت. در 1410، بدنه پل نیز تعریض گردید و عرض آن از 40 متر به 80 متر رسید. در سال 1415، دیواره فلزی که در 1404 ایجاد شده بود، برچیده شد و پل به شکل نهایی درآمد که تا سال گذشته (زمان تخریب پل قدیمی) به همان صورت باقی بود.
هزینه احداث پل قدیمی و تغییرات انجام شده بر روی آن، در سال های گذشته، جمعاً بالغ بر 1/5 میلیارد ریال سعودی بوده است. آخرین اصلاحات انجام شده، تغییر شکل حوضچه رمی از دایره به بیضی بود که با صرف هزینه ای بالغ بر 120 میلیون ریال و در سال 1425 به انجام رسید.
نماد جهانی
پل جدید جمرات، پروژه ای است که با همه طرح های گذشته تفاوت دارد و از لحاظ معماری و طراحی، نمونه و نمادی جهانی به شمار می آید که در ادامه پروژه های عظیم انجام شده توسط دولت سعودی در منطقه مشاعر مقدسه اجرا خواهد شد. این پروژه از طرح های مهم و در واقع تحوّلی در معماری و مهندسی به شمار می آید که ضمن ایجاد امنیت حجاج در خلال انجام رمی جمرات، از وقوع حوادثی که در برخی موارد جان آنان را تهدید می کرد، جلوگیری می کند. مجری پروژه شرکت «بن لادن» است که ضمن عقد قراردادهایی با سه شرکت دیگر، اجرای پروژه هریک از جمرات سه گانه را به یکی از آن شرکت ها واگذار کرده است. عملیات اجرایی پل جدید در چهار مرحله انجام می گیرد که برای اجرای هر مرحله، مدت یک سال در نظر گرفته شده است. برای اجرای هر فاز از پروژه نیز عوامل اجرایی جداگانه در نظر گرفته شده تا کار با سرعت بیشتری به پیش رود.
فاز اول طرح، احداث 2 طبقه از پل را شامل می شود که در هر طبقه، حداکثر 125 هزار نفر در هر ساعت می توانند عمل رمی جمره را انجام دهند. به این ترتیب با اجرای فاز اول، در هر ساعت 250 هزار نفر قادر به انجام رمی خواهند بود. انجام این فاز از پروژه، دشوارترین مرحله به شمار می آید; زیرا اجرای زیرساخت ها، ستون ها و راه های ورودی و خروجی و امنیتی برای حجاج در زمان رمی، در این مرحله انجام می گیرد. فاز اول پروژه در تاریخ 15/11/1427 به پایان خواهد رسید و کل پروژه تا پایان سال 1429 تکمیل خواهد شد.
به منظور تحقّق زمان بندی پروژه و ایجاد صلاحیت های اجرایی لازم، شرکت مجری طرح اقدام به تأسیس بزرگترین کارگاه عملیاتی خاورمیانه در منطقه «بحره» نموده است که مساحت آن بر 450 هزار متر مربع بالغ می شود. در این کارگاه تیرچه های بتونی پیش ساخته (بریکاست)، قطعات پیش ساخته پل و میلگردهای مخصوص استفاده در بتون تولید می شود.
مشخصات پل جدید
پل جدید جمرات از چهار طبقه دوگانه و یک طبقه همکف تشکیل شده است که جمعاً دوازده طبقه را شامل می شود و عرض آن بالغ بر 85 متر است. مطالعه و طراحی پل از سه سال پیش در مرکز پژوهش های حج خادم الحرمین الشریفین، در دانشگاه امّ القری و نیز معاونت مسکن و شهرسازی وزارت امور شهرها و شهرداری ها آغاز شده است. برخی مؤسسات دیگر نیز در کار پژوهش و طراحی پل مشارکت داشتند که از آن جمله می توان «شورای عالی توسعه مکه و مدینه و اماکن مقدسه» را نام برد. با انجام این پروژه، 12 ورودی و 12 خروجی در چهار طرف منطقه جمرات ایجاد خواهد شد که هر یک از آن ها با پل های معلق به منطقه چادرهای حجاج ارتباط می یابد. برای طبقه همکف نیز ورودی ها و خروجی های متعددی در نظر گرفته شده است. سیستم سرمایش نیز در طبقات مختلف و مناطق اطراف جمرات تعبیه خواهد شد که درجه حرارت محیط را تا 29 درجه سانتیگراد کاهش می دهد.
طرح های آینده
هزینه احداث پل جدید، چهار میلیارد و دویست میلیون ریال سعودی و مدت زمان انجام آن چهار سال خواهد بود. بیش از هشت هزار نفر نیز در احداث بخش های مختلف آن مشغول به کار خواهند شد. از ویژگی های طرح آن است که در آینده می توان دست کم هشت سطح دیگر در سه طبقه جدید به سطوح پل افزود که هر یک از آن ها با سطوح شیب دار و پله های برقی و معمولی، به دیگر طبقات متصل می شوند. در ادامه امکان افزایش سطوح به ده سطح نیز به سادگی میسر خواهد بود که پس از تکمیل آن، روزانه حدود پنج میلیون نفر می توانند عمل رمی جمرات را انجام دهند. ارتفاع طبقه اول به 12 متر بالغ می شود و حجاج ساکن در منطقه عزیزیه، که عمدتا از داخل کشور و خلیج فارس هستند، به سادگی قادر به انجام رمی خواهند بود و به مرور زمان امکان افزایش تعداد حاجیان نیز وجود دارد. سطوح هفتم و هشتم نیز برای حجاج ساکن در مناطق کوهستانی و کوهپایه های شمال منا در نظر گرفته شده است.
توسعه منطقه مشاعر مقدس
وزارت امور مسکن و شهرسازی عربستان، مبلغ هشتصد میلیون ریال سعودی برای اجرای فاز اول پروژه توسعه مشاعر مقدس منا در نظر گرفته است. این مبلغ به منظور ایجاد زیرگذرها، ایستگاه های سوار و پیاده شدن حجاج، گسترش شبکه انتقال آب و هدایت سیلاب ها، توسعه خطوط برق و تلفن و باز سازی بافت منطقه بر مبنای ساختار پل جدید جمرات هزینه خواهد شد.
نخستین بخش از این مرحله، با اصلاح هندسی میادین اطراف پل آغاز می گردد. همچنین احداث 3 رشته تونل زیرگذر در دستور کار قرار دارد. تونل اول به حوالی خیابان ملک فیصل; و تونل دوم به خیابان سوق العرب و خیابان جدید منتهی می شود. تونل دیگر نیز که اخیراً در زیر زمین احداث شده است، با عبور از زیر پل ملک عبدالعزیز در جهت شمال، به تونل ملک فهد واقع در منطقه «شیشه» منتهی می گردد. این تونل با هدف جلوگیری از تداخل عبور افراد پیاده با حرکت وسایل نقلیه طراحی شده است و بدین ترتیب، عبور و مرور هرگونه وسایل نقلیه در مرکز منا متوقف خواهد شد و منطقه حد فاصل میدان های منا، فقط به عبور پیاده ها اختصاص خواهد یافت و عبور اتوبوس ها و وسایل نقلیه خدماتی نیز به سهولت از زیرگذر مزبور انجام خواهد شد. تونل مذکور که سه کیلومتر طول دارد و برای نخستین بار در موسم حج سال گذشته مورد استفاده قرار گرفت، چهار معبر دارد: دو معبر برای کسانی که به منا می آیند و دو معبر نیز برای خروج از منا از طریق تونل های ملک فهد در منطقه شیشه. معبردیگری نیز برای خدمات رسانی در نظر گرفته شده است. همچنین حجاجی که قصد خروج دارند، می توانند با استفاده از راه پله های ارتباطی به سطح زمین برسند. همه تونل ها به اتاقک های امداد که آمبولانس نیز در آنها وجود دارد، مجهز شده اند. تکمیل این پروژه ها موجب کاهش ازدحام در تمامی محوطه های اطراف پل خواهد شد. ورود اتومبیل و هرگونه وسایل نقلیه دیگر به این محوطه ها ممنوع خواهد بود; زیرا با بررسی های انجام شده و اصلاح هندسی معابر، مسیر عبور پیاده ها از وسایط نقلیه تفکیک شده است.
هزینه احداث پل جدید، چهار میلیارد و دویست میلیون ریال سعودی و مدت زمان انجام آن چهار سال خواهد بود. بیش از هشت هزار نفر نیز در احداث بخش های مختلف آن مشغول به کار خواهند شد.
همچنین به منظور سهولت دسترسی به مبادی ورودی و خروجی پل جدید، با اجرای طرح های جانبی، ساختار معابر منطقه بهسازی شده و معابر ورودی و خروجی در شش جهت (3 معبر در جهت شمال و 3 معبر نیز در جهت جنوب) احداث خواهد شد.
مهمترین ویژگی های طرح
از مهمترین ویژگی های طرح، احداث دو تونل اضطراری برای انتقال سریع مصدومان و حادثه دیدگان به بیمارستان است. یکی از این تونل ها در جهت شمال و در ضلع جنوبی خیابان جوهره قرار دارد که مسیر آن به بیمارستان منا منتهی می گردد و تونل دیگر نیز در جهت جنوب واقع شده و از طریق آن، می توان با سرعتی قابل توجه، به بیمارستان ملک فیصل در منطقه شیشه دسترسی پیدا کرد. همچنین، فضاها و میادین وسیعی در منطقه جمرات پدید خواهد آمد که برای حضور صدها هزار نفر از حجاج در حال انجام رمی گنجایش دارد. نظافت میادین به صورت مکانیزه و سیستم حمل و نقل با قطار نیز در نظر گرفته شده است که کار انتقال حجاج از محل خیمه ها تا پل جمرات و از آنجا به مسجد الحرام را تسهیل خواهد کرد. همچنین، پل ها با محل خیمه های مستقر در کوهپایه های منا نیز ارتباط خواهند یافت. اتاق های ویژه معاینات پزشکی، اتاق های عمل، باند فرود هواپیما، و پله های برقی برای بالابردن حجاج، از دیگر امکانات پیش بینی شده در پروژه است. برای رساندن آمبولانس ها به طبقات نیز آسانسورهای خودروبر در نظر گرفته شده است و علاوه بر آن، آمبولانس ها می توانند برای رسیدن به طبقات هشت گانه، از دوربرگردان های شیب دار نیز استفاده کنند; از جمله امکانات دیگری که برای آینده پیش بینی شده، احداث خانه های بتونی در کوهپایه هاست که امکان استقرار صدها هزار تن از حجاج را فراهم خواهد کرد. سیستم هشداردهنده حریق و حوادث نیز از دیگر امکانات طرح است.
سیستم های هوشمند الکترونیکی
با نصب سیستم های هوشمند الکترونیکی، که به طور مستقیم با خیمه های اسکان حجاج در ارتباط است، جمعیت موجود بر روی پل ها، میادین و خیابان های منتهی به منطقه و سایر اطلاعات مورد نیاز، در هر لحظه، به طور زنده و مستقیم در خیمه گاه و محل اسکان حجاج در دسترس آنان قرار خواهد گرفت و علاوه بر امکان ساماندهی و هماهنگی بیشتر، سلامت حجاج را در حین عملِ رمی، بیش از پیش تأمین خواهد کرد. این اطلاعات به زبان های مختلف از طریق تلویزیون ها و مانیتورهای نصب شده در محل های اقامت و حضور حجاج قابل مشاهده خواهد بود.
