کعبه و جامه آن از آغاز تاکنون5

مرحله ششم: آزمایشگاه

همه تلاش دست اندرکاران امر بر این است که تا حدّ اعلا کیفیت تولید را ارتقا ببخشند. به این منظور، بخشی تحت عنوان آزمایشگاه کنترل کیفیت بهوجود آمده که شامل 3 قسمت است:

اول: ساختمان آزمایشگاه و تجهیز آن با تمامی امکانات و ملزومات.

دوم: تجهیز آن با تعدادی از سامان و ابزار آزمایشگاهی.

سوم: سفارش دادن آخرین گروه از وسایل مورد نیاز، که عبارت اند از:

1 . دستگاهی برای اندازه گیری پایداری رنگ در مقابل تعرّق.

2 . دستگاهی برای اندازه گیری ضخامت پارچه.

3 . دستگاهی برای اندازه گیری دوام و مقاومت نخ ها که به صورت مکانیزه انجام می گیرد.

4 . دستگاهی برای اندازه گیری مقاومت پارچه در مقابل آتش سوزی که به کامپیومتر متصل می شود.

5 . دستگاهی برای اندازه گیری میزان سایش.

6 . دستگاهی برای اندازه گیری میزان پایداری رنگ در مقابل شستشو.

همچنین آزمایشگاه ابزارآلات لازم را برای محاسبه مقاومت پارچه در مقابل نور، داراست. این کارخانه در نوع خود بهترین به شمار می رود و به پیشرفته ترین دستگاه های بین المللی مجهز است و چیزی در حدود 2 میلیون ریال سعودی ارزش گذاری شده است.

مرحله هفتم: متصل کردن قسمت های مختلف پرده به یکدیگر

پارچه پرده خانه کعبه بهوسیله ماشین های خاصی در ابعاد 14 متر در 101 سانتی متر تولید و پانزده بار عیناً تکرار می شود.

پارچه هریک از 4 قسمتِ کعبه، به صورت جداگانه و با توجه به عرض همان قسمت بریده می شود. سپس با رعایت و حفظ طرح به هم دوخته و با پارچه ای نخی با همان ابعاد آستر می شود.

لبه های پارچه از هر طرف به هم کوک زده می شود و با نخ هایی به قطر 7 سانتی متر دوخته

می شود تا مقاومت و پایداری لبه های پارچه را افزایش دهد.

قسمت بالای پارچه با طناب های ضخیمی به هم متصل می گردد و سپس از داخل یک حلقه عبور می کند. پارچه به کمک طناب و حلقه، آویزان می شود.

قسمت های تزیین شده کمربند، زیر آن و نقوش فانوس مانند در هر ضلع کعبه، که طول های متفاوتی دارند، به همین صورت به هم وصل می شوند.

4 ضلع کعبه به این صورت است: 18/10 متر، 89/9 متر، 20/10 متر و 4/12 متر.

با توجه به سنگین بودن بخشی از پرده، که مجاور در کعبه است، آن را مستقیماً به دیوار همان قسمت نصب می کنند، لبه ها نیز به اضلاع مجاور محکم می شوند.

قبل از تعویض پرده، کمیته مخصوصی که مسؤول بازرسی از قسمت های مزیّن است تشکیل می شود. بعد از غروب روز نهم ذی حجه، روزی که زائران در عرفات وقوف دارند، پرده جدید که شامل 4 قسمت است، به مسجدالحرام منتقل می شود.

هر قسمت جداگانه روی کعبه نصب می شود. هنگامی که همه قسمت ها از بالا به کعبه متصل شد، هرکدام از اضلاع نیز به یکدیگر اتصال می یابند. با نصب قسمت های جدید، بخش های قدیمی جدا و به پایین رها می شوند. بعد از آن، کمربند به صورت ممتد هر 4 ضلع کعبه را دربرمی گیرد. گفتنی است در پرده برای ناودان طلا حفره مخصوص تعبیه شده است.

بعد از قرار گرفتن پرده در همه اضلاع و نصب کمربند، نوبت به اتصال گوشه ها و کوک زدن آن ها به یکدیگر می رسد.

نصب پرده مهارتی خاص می طلبد. در مقابل درِ کعبه شکافی در پرده درنظر گرفته شده که همانند پرده 30/3 متر طول دارد. 3 حلقه در قسمت سیاه رنگ پارچه درنظر گرفته شده تا ریسمان های پرده در زیر پارچه از آن عبور کند و به این صورت پرده به بالای کعبه متصل شود.

در طول ایام حج، همه ساله مراسمی در کارخانه پرده بافی با حضور مقامات بلندپایه کشوری، خبرنگاران و اصحاب رسانه ها برگزار می شود که طی آن پرده جدید به کلیددار کعبه تحویل داده می شود.

سایر تولیدات کارخانه:

اکنون این پرسش به ذهن خطور می کند که آیا پرده خانه کعبه، تنها محصول تولیدی کارخانه است؟! شاید بسیاری، از دیگر تولیدات کارخانه بی اطلاع باشند.

پرده داخلی خانه کعبه و هدایای یادبود ـ که تزیینات آن با پرده کعبه مشابه است ـ نیز در کارخانه تولید می شود. این هدایا به نشانه برادری مسلمانان جهان به شخصیت ها و مقامات بلندپایه جهانی که به عربستان سفر می کنند، اهدا می شود. ابتکار دیگر کارخانه، تأسیس بخشی برای تهیه پرچم است; بدین منظور کمیته ویژه ای برای تهیه پرچم با توجه به قاعده، ابعاد و سلسله مراتب آن تشکیل می شود. پرچم ها در اندازه های مختلف برای مدارس و ادارات دولتی آماده می شوند. همه زائران با مشاهده پرده خانه کعبه و کارخانه متوجه تلاش و زحمت بی اندازه دست اندرکاران آن می شوند و بدون اغراق باید گفت که صفحات این نوشتار توانایی بیان حق مطلب در این باره را ندارد.

کارخانه پرده بافی خانه کعبه، در سال 1346هـ . ق آغاز به کار کرد و تا سال 1357هـ . ق. به کار خود ادامه داد. پس از آن، کارخانه در سال 1382هـ . ق از نو مشغول به کار شد که تا به امروز ادامه دارد.

کار در سال 1382 با جمعاً 16 نفر نیروی انسانی از سر گرفته شد که این تعداد اکنون به 240 نفر افزایش یافته که 10 نفر از آنان تکنیسین های خارجی هستند.

کارخانه، شامل 6 بخش است. در حالی که در آن زمان فقط با 3 بخش آغاز به کار کرد.

این بخش ها هریک مخصوص تولید یک قسمت از پرده است; بخش تولید کمربند، بافت دستی و رنگرزی و سه بخش جدید بافت ماشینی، چاپ و پرچم.

پارچه کعبه از ابریشم خالص و به عنوان ماده خام از خارج وارد شده و سپس در کارخانه رنگ می شود. هر پرده کعبه چیزی حدود 670 کیلوگرم ابریشم بافته شده برای مساحتی بالغ بر 658 متر مربع نیاز دارد. که این مقدار شامل 47 طاقه است، هرکدام با 14 متر طول و 101 سانتی متر عرض.

قسمت های زربافت که روی پارچه محکم می شود، شامل 16 قسمت می باشد. با طول 47 متر و عرض 95 سانتی متر، علاوه بر این ها 4 رکن کعبه با سوره اخلاص، 6 قسمت زیر کمربند با آیات قرآن، قسمتی در پایین پرده که اهدا کننده آن را مشخص می کند و نیز 12 طرح فانوس مانند در چهار طرف کعبه به صورت طلا فام به چشم می خورد. پرده مجاور در کعبه نیز با ابعاد 32/6 متر طول، 30/3 متر عرض شامل آیات فراوانی است که با نخ های طلا و نقره مزیّن شده است.

پرده خانه کعبه چیزی حدود 17 میلیون ریال سعودی هزینه دربر دارد که شامل هزینه خرید مواد خام، دستمزد کارگران و کلیه مخارج مرتبط با تولید پرده است.

توجه و مراقبت ویژه نسبت به پرده خانه کعبه و کارخانه، باعث پیشرفت های زیادی در زمینه چاپ عالی قرآن شده است:

در سال 1410 مطالعاتی دقیق، منجر به تحوّل جامعی در حوزه رنگ آمیزی شد. این فرآیند در گذشته به صورت دستی و با گرم کردن مستقیم توسط گاز انجام می گرفت. دو دستگاه مدرن رنگ آمیزی از یکی از کارخانه های بزرگ جهان با قیمت 212 هزار دلار خریداری شد که شامل دو دستگاه برای تأمین ابریشم هریک با ظرفیت 19 کیلوگرم و نیز یک دستگاه خشک کننده ابریشم با استفاده از نیروی گریز از مرکز، همچنین شامل ماشین تولید بخار است که بخار لازم برای گرم کردن مستقیم را فراهم می کند.

به این ترتیب، بسیاری از بخش های حوزه رنگ آمیزی با این دستگاه مرتبط هستند و منجر به ذخیره 15 تا 20 درصد از ابریشم مورد استفاده در هر طاقه می شود.

چون ابریشم مورد نیاز پرده به شکل کلاف از خارج وارد می شود، باید به صورت دوک دربیاید. روش قبلی تبدیل به دوک به این صورت بود که یک چرخ با موتور مرتبط می شد و کارگران آن را به کار می انداختند. همین امر منجر به سفت شدن دوک ها و در نتیجه کند شدن سرعت فرآیند چرخش و هدر رفتن مقدار زیادی از ابریشم ها می شد.

در سال 1410هـ . ق. دستگاهی برای تابیدن دوک ها فراهم شد. دستگاه فوق دوک هایی کاملاً مشابه از نظر شکل و تراکم تولید می کند و با قیمت 75100 فرانک سوئیس خریداری شده است. در همان سال ماشین نخ ریسی خودکار برای تنیدن نخ ها به صورت ماسوره (مورد استفاده در تهیه پود) از یک کارخانه بین المللی با قیمت 62 هزار مارک آلمان خریده شد. چون پودهای تولید شده فقط برای تعداد 4 تا 6 ماسوره کفایت می کرد، دستگاهی تهیه شد تا این کار را به طور خودکار و همزمان انجام دهد.

در گذشته هر ماشین به طور جداگانه کار می کرد و در ابتدا فقط با دو ماسوره سپس 3 و بعد به 4 ماسوره رسید، ولی این فرآیند مدت زمان زیادی به طول انجامید.

ماشین دیگری نیز برای متراکم کردن تارهای نخ تهیه شد، که می تواند در یک دقیقه 600 ماسوره تولید کند و در نهایت از نخ های متراکم شده تعداد 9900 ماسوره بهوجود می آید که اگر قرار بود این کار به صورت دستی انجام بگیرد، حدود یک ماه به طول می انجامید.