احکام فقهیِ سفرِ زیارتی عتبات7
استفاده از ابزار موسیقی در عزاداری
از آنجا که در برخی از هیئت های عزاداری از شیپور و طبل و سنج و دیگر وسائل موسیقی استفاده می شود ، توجه به چند استفتاء لازم است :
س : آیا زدن طبل و شیپور در تعزیه حضرت سید الشهداء ( علیه السلام ) جایز است یا نه ؟
امام خمینی ( قدس سره ) : ج ) اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد . ( 2 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . اجوبة الاستفتاءات ، ترجمه فارسی ، ص 323 ، س 1446 .
2 . استفتاآت ، ج 3 ، ص 583 ، س 45 .
س : استفاده از طبل وسنج وشیپور وهمچنین زنجیرهایی که دارای تیغ هستند در مجالس و دسته های عزاداری چه حکمی دارد ؟
آیت الله خامنه ای : ج ) اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد جایز نیست ولی استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد . ( 1 )
س : استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ ( از آلات موسیقی و شبیه پیانو است ) و سنج و غیر آنها در مراسم عزاداری چه حکمی درد ؟
آیت الله خامنه ای : ج ) استفاده از آلات موسیقی ، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود . ( 2 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . اجوبة الاستفتاءات ، ترجمه فارسی ، ص 322 ، س 1441 .
2 . همان . ص 324 ، س 1449 .
قمه زنی
از جمله اعمالی که در عصر حاضر سبب توهین دیگران به مذهب تشیّع شده و سابقه تاریخی و توجیه عقلانی ندارد قمه زنی یا تیغ زنی است . این عمل در فتاوای بسیاری از فقها حرام شمرده شده که به برخی از آنها اشاره می شود .
س : قمه زنی و سینه زنی با بدن برهنه در انظار عمومی چه حکمی دارد ؟
امام خمینی ( قدس سره ) : ج ) در شرایط و اوضاع کنونی از قمه زدن خودداری شود و عزاداری و سینه زدن مانعی ندارد . ( 1 )
س : آیا قمه زنی به طور مخفی حلال است یا اینکه فتوای شریف جنابعالی عمومیت دارد ؟
آیت الله خامنه ای : ج ) قمه زنی علاوه بر اینکه از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه حساب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه ( علیهم السلام ) و زمان های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم ( علیه السلام ) در مورد آن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . استفتائات ، ج 3 ، ص 583 ، س 42 .
نرسیده است ، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می شود ، بنابراین در هیچ حالتی جایز نیست . ( 1 )
س : آیا قمه زنی جایز است ؟ چنانچه در این مورد نذری و جود داشته باشد ، وظیفه چیست ؟
آیة الله فاضل لنکرانی : ج ) با توجه به گرایشی که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اکثر نقاط جهان پیدا شده و ایران اسلامی به عنوان ام القری جهان اسلام شناخته می شود و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام مطرح است ، لازم است در رابطه با مسائل سوگواری و عزاداری سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین ( علیه السلام ) به گونه ای عمل شود که موجب گرایش بیشتر و علاقمندی شدیدتر به آن حضرت و هدف مقدس وی گردد ، پیداست در این شرایط مسأله قمه زدن نه تنها چنین نقشی ندارد ، بلکه به علت عدم قابلیت پذیرش
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . رساله اجوبة الاستفتائات ، ترجمه فارسی ، ص 326 ، س1461
و نداشتن هیچگونه توجیه قابل فهم مخالفین ، نتیجه سوء برآن مترتب خواهد شد . لذا لازم است شیعیان علاقه مند به مکتب امام حسین ( علیه السلام ) از آن خود داری کنند و چنانچه در این مورد نذری وجود داشته باشد ، ندر واجد شرایط صحت و انعقاد نیست . ( 1 )
آیة الله مکارم : ج : . . . درست است که این مراسم ذاتاً مستحب است ولی زنده نگه داشتن آن در مواردی از اوجب واجبات است
در اینجا لازم می دانم همه برادران و خواهران ایمانی را به چند نکته توجه دهم :
1 - باید همه بکوشند با خالص ترین نیّات در این مراسم شرکت جسته ، و قلب و روح خود را در اختیار سالار شهیدان قرار دهند ، وبه اهداف والای این قیام بزرگ تاریخ اسلام و بشریت بیاندیشند ، و گویندگان عزیز و نویسندگان محترم اهداف مهم این قیام پربار را تشریح کرده ، و سوگواران را به روز به روز
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . جامع المسائل ، ج 1 ، ص 622 ، س 2172 .
با آن آشناتر سازند تا مصداق کامل « عارفاً بحقه » حاصل گردد .
2 - برادران و خواهران ایمانی باید خلوص این مراسم را از اموری که مخالف شرع اسلام و دستورهای پیشوایان بزرگ دین است حفظ کنند و از هر کاری که بهانه به دست دشمنان می دهد بپرهیزند و نیز از اعمالی مانند قمه زدن و قفل در تن کردن و امثال آن که رهبر معظّم انقلاب در بیانات پربار خود به آن اشاره نمودند اجتناب جویند .
زیرا این اعمال دست آویزی به دست دشمنان خواهد داد تا کلّ این مراسم عظیم و سازنده را زیر سؤال برند ، قمه را باید بر سر دشمن کوبید نه بر سر دوست ، قفل را باید بر دهان دشمن زد ، نه بر تن دوست ، درست است که انگیزه این افراد عشق به امام حسین ( علیه السلام ) و مکتب اوست ولی باید توجّه داشت که مقدس بودن انگیزه به تنهایی کافی نیست ، باید نفس عمل هم مقدّس باشد ، کیفیّت عزاداری یا باید در نصوص اسلامی وارد شده باشد و یا مشمول
عمومات و اطلاقات ادلّه گردد ، و این گونه کارها مسلّما" نه منصوص است و نه مصداق عزاداری در عرف عقلاً و اهل شرع ، به علاوه موانعی نیز از نظر شرع در برابر آن قرار دارد ، و به تعبیر دیگر نه مقتضی شمول عمومات موجود است و نه مانع ، مفقود .
درست است که جمعی از بزرگان فقهای شیعه پیشین قدس الله اسرار هم اجازه بعضی از این امور را در عصر خود به دلایل خاصی داده اند ولی آنها هم اگر در عصر ما و شرایط زمان ما بودند به یقین طور دیگری فتوا می دادند .
3 - باید توجّه داشت که هدف اصلی قیام امام حسین ( علیه السلام ) همانگونه که در وصیت تاریخی معروف آن حضرت آمده احیای امر به معروف و نهی از منکر بود بر همه عاشقان مکتبش لازم است این دو فریضه الهی و قرآنی را زنده کنند و به امام و پیشوای بزرگشان اقتدا نمایند ، و از طریق صحیح و حساب شده با منکرات به مبارزه برخیزند ، و با گفتار و اعمال خود معروف را زنده کنند .
خداوندا همه ما را از پیروان راستین مکتب آن بزرگوار قرار ده ، و مشمول شفاعتش در دنیا و آخرت بنما ، آمین یا رب العالمین . ( 1 )
