احکام فقهیِ سفرِ زیارتی عتبات6
اوقات مخصوص زیارت امیرالمؤمنین علی ( علیه السلام )
1 . روز تولد ایشان ( 13 رجب ) .
2 . شب و روز عید غدیر . ( 18 ذی حجه )
3 . روز نزول سوره « هل اتی » ( 25 ذی حجه ) .
4 . شب و روز مبعث پیامبر ( صلّی الله علیه وآله ) ( 27 رجب ) .
5 . روز 21 ماه رمضان .
6 . شب اول ربیع الاول ، شبی که حضرت علی ( علیه السلام ) در بستر پیامبر ( صلّی الله علیه وآله ) خوابیدند .
7 . روز غزوه بدر ، ( 17 ماه رمضان ) .
8 . روز فداکاری ایشان در غزوه احد ، ( 17 شوال ) .
9 . روز فتح خیبر .
10 . روزی که بر دوش پیامبر ( صلّی الله علیه وآله ) بالا رفت و بت ها را شکست ( 20 رمضان ) .
11 . روز فتح بصره ( نیمه جمادی الاولی ) .
12 . روزی که خورشید به احترام ایشان برگشت ( ردّ شمس ، 17 شوال ) .
13 . روزی که از طرف پیامبر ( صلّی الله علیه وآله ) مأمور ابلاغ آیه برائت شد ( اول ذی حجه ) .
14 . روزی که به امر خدا و ابلاغ پیامبر خدا ( صلّی الله علیه وآله ) درِ خانه های دیگران به مسجد پیامبر ( صلّی الله علیه وآله ) بسته و در خانه حضرت باز گذاشته شد ( روز عرفه ) .
15 . روزی که آن حضرت انگشتری خویش را در حال نماز به فقیر داد که همان روز مباهله است و از دو جهت خصوصیت دارد ( 24 ذی حجه ) .
16 . روزی که با حضرت زهرا ( علیها السلام ) ازدواج کرد ( 21 محرم ) .
17 . آغاز خلافت ایشان ؛ یعنی روز وفات پیامبر خدا ( صلّی الله علیه وآله ) ( 28 صفر ) .
18 . روزی که مردم برای خلافت ظاهری با حضرت بیعت کردند ( 18 یا 25 ذی حجه )
19 . روز اوّل فروردین ( نوروز ) که روز بیعت با ایشان ، با این روز مصادف بوده است . ( 1 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . بحارالأنوار ، ج97 ، باب زیاراته ـ صلوات الله علیه ـ المختصه بالأیام و اللیالی ، ص354
اوقات مخصوص زیارت امام حسین ( علیه السلام )
1 . شب و روز جمعه .
2 . روزهای اوّل ، وسط و آخر ماه قمری .
3 . روز عاشورا .
4 . اوّل و نیمه ماه رجب .
5 . سوم شعبان ( سالروز ولادت آن حضرت ) .
6 . شب نیمه شعبان .
7 . در تمام روزهای ماه رمضان به ویژه در دهه آخر آن ماه .
8 . شبهای قدر .
9 . عید فطر .
10 . روز عرفه .
11 . عید قربان .
12 . روز مباهله ( 24 ذی حجه ) ( 1 )
زیارت قبور
از جمله کارهای مستحب ، زیارتِ قبور اولیا ، شهدا ، صالحان و مؤمنان است . زائران عتبات عراق ، افزون بر زیارت امامان ( علیهم السلام ) ، قبور بسیاری از امام زادگان و راویان و شهدا و علما
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . کامل الزیارات ، باب 70 تا 74 ، ص186 تا 201 و بحارالأنوار ، ج98 ، باب 12 تا 14 ، ص85 تا 104
و مؤمنان را نیز زیارت خواهند کرد و به زیارت یکی از قبرستان های مهم جهان اسلام یعنی وادی السلام در نجف خواهند رفت ، که در آنجا اولیا ، علما ، شهدا و بزرگانی از اهل ایمان آرمیده اند . بی مناسبت نیست که برخی از آداب زیارت قبور مؤمنان را یادآور شویم :
1 . در طول هفته ، روزهای دوشنبه ، پنجشنبه و صبح شنبه ، ثواب بیشتری دارد .
2 . هنگام زیارت اهل قبور نیز این امور مستحب است :
* رو به قبله نشستن و گذاشتن دست بر قبر .
* خواندن هفت مرتبه سوره قدر ( إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ . . . ) .
* خواندن سوره حمد و ناس و فلق و آیة الکرسی ، هر کدام سه مرتبه و سوره « یس » .
* سلام دادن بر اهل قبور و دعا کردن برای آنان و در روایت است که امام صادق ( علیه السلام ) فرمود : اینگونه سلام دهید :
« السَّلامُ عَلَی أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُوْمِناتِ وَالْمُسْلِمِینَ الْمُسْلِماتِ ، أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَاِنّا بِکُمْ إِنْ شَاءَ اللهُ لاحِقُونَ » . ( 1 )
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . بحارالأنوار ، ج99 ، کتاب المزار ، باب زیارة المؤمنین و آدابها ، ص295 ؛ کامل الزیارات ، باب فضل زیارة المؤمنین و کیف یزارون ، ص333
احکام عزاداری
گریستن در عزای معصومین ( علیهم السلام ) و گریاندن دیگران و بر پایی مجالس سوگواری اهل بیت ؛ از جمله کارهای مستحب مؤکد و از افضل کارها و دارای ثواب بسیاری است ولی از آنجا که برخی افراد گاهی در عزاداری دچار افراط یا تفریط می شوند ، توجه به چند شرط از شرایط عزاداری لازم است :
1 . آنچه خوانده می شود ؛ مشتمل بر مطالب دروغ و باطل نباشد .
2 . همراه با کار حرام ؛ مثلاً موسیقی لهوی نباشد .
3 . همراه با مطالبی که وهن مذهب یا تنقیص و تحقیر معصومین ( علیهم السلام ) است نباشد .
4 . موجب اضرار به نفس ( ضرر قابل توجه ) نباشد .
5 . سبب ترک واجب نباشد ، که گاهی سبب ترک نماز یا قضا شدن آن می شود . ( 1 )
س : نظر مبارک خود را در مورد خواندن وعاهای کمیل ، ندبه ، سمات ، زیارت عاشورا و جامعه ، عزاداری حضرت امام
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . استفتائاتِ امام خمینی ، ج3 ، ص579 . ترجمه اجوبة الاستفتائات ، ص222 و 223
حسین ( علیه السلام ) ( از قبیل روضه خوانی ، سینه زنی و غیره ) مرقوم فرمایید تا رفع ابهام و شبهه از دسائس مغرضین شود و نیز شیعیان راستین اغفال نشوند ؟
امام خمینی ( قدس سره ) : ج ) خواندن ادعیه مأثوره و عزاداری برای حضرت سید الشهداء ( علیه السلام ) از افضل قُرُبات و آدم ساز است . ( 1 )
س : لطفاً نظر خود را در مورد تعزیه ای که با شرایط ذیل خوانده می شود و مرسوم محلّ می باشد ، مرقوم فرمائید تا به آن عمل شود ؟
1 - از طبل و شیپور و سائر ادوات طرب انگیز هیچ گونه استفاده نمی شود .
2 - تعزیه را با صدای ساده که غنا به آن گفته نمی شود می خوانند .
3 - اجتماع مرد و زن به صورتی است که زنها و مردها جداگانه و با فاصله پنجاه متر از هم می نشینند .
4 - کسی که نسخه زنانه را می خواند فقط عبا به دوش دارد و یک دستمال سیاه به سر می پیچد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . استفتائات امام خمینی ، ج 3 ، ص 582 ، س 39 .
5 - اشعار معمولی به زبان محلّی ( که در اغلب مجالس مرسوم است ) خوانده می شود .
6 - مزاحم وقت نماز و روضه خوانی و مانع وعظ نیست وخواننده هم اهل محل است .
امام خمینی ( قدس سره ) : ج ) باخصوصیّات مذکوره اشکالی ندارد . ( 1 )
س - در بعضی از هیئت های مذهبی ، مصیبت های خوانده می شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می شود ، پاسخ می دهند که اهل بیت : اینگونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط به گفته های علما نمی باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می شود ، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر ؟ و در صورتی که صحیح نباشد ، تکلیف شنوندگان چیست ؟
آیة الله خامنه ای : ج ) نقل مطالب به صورت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . استفتائات امام خمینی ، ج 3 ، ص 579 ، س 32 .
مزبور بدون اینکه مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد وجه شرعی ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد . ( 1 )
