احکام فقهیِ سفرِ زیارتی عتبات5

شرکت مسافر در نماز جماعت

1 ـ مسافری که نماز را شکسته می خواند اگر به امام جماعتی که نماز را تمام می خواند اقتدا کند هر چند ثوابش از نماز جماعت که هر دو ـ امام و مأموم ـ نمازشان تمام باشد یا هر دو نمازشان شکسته باشد ، کمتر است ولی از نماز فرادی ثواب بیشتری دارد . ( 2 )

2 ـ مسافری که نمازش شکسته است و پس از اتمام دو رکعت سلام می دهد و نمازش تمام می شود می تواند در دو رکعت دیگر امام جماعت ، نماز دیگری ـ ادا یا قضا ـ اقتدا کند . ( 3 )

3 ـ لازم نیست نماز امام و مأموم یکی باشد ، پس مأموم می تواند نماز قصای ظهر را به نماز عشای امام اقتدا کند . ( 4 )

3 ـ در دو رکعت آخر که مأموم مسافر نماز دیگری را اقدا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . تحریر الوسیله ، ج 1 ، ص 293 ، م 1 والعروة الوثقی ، ج 1 ، ص 734 ، م 10 .

2 . العروة الوثقی ، ج1 ، فصل فی الجماعة و مکروهاته ، السادس .

3 . همان ، فصل فی الجماعة ، م3

4 . همان ، م4

می کند لازم نیست ، آن نماز دو رکعتی باشد ، پس نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی نیز می تواند اقتدا کند . ( 1 )

4 ـ در رکعت سوم که مأموم اقتدا می کند ، چنانچه فرصت خواندن حمد و سوره یا لا اقل حمد تنها را داشته باشد ، می تواند بیشتر از رکوع امام ـ در بین تسبیحات اربعه ـ اقتدا کند ولی اگر چنین فرصتی ندارد باید صبر کند تا امام جماعت به رکوع رود آنگاه می تواند تکبیر بگوید و به رکوع رود و چنانچه به رکوع امام جماعت برسد صحیح است . ( 2 )

5 ـ اگر مأمور به تصور اینکه فرصت خواندن حمد و سوره را دارد ، اقتدا کرد ولی پیش از تمام شدن حمد امام جماعت به رکوع رفت ، مأموم باید حمد را به پایان ببرد و در این فرض اگر به رکوع امام جماعت هم نرسد ولی به سجده برسد نمازش به جماعت ، صحیح است . ( 3 )

2 ـ در رکعت سوّم یا چهارم نماز جماعت ، چنانچه مأموم در رکعت اوّل یا دوّم باشد ، باید حمد و سوره را آهسته بخواند . ( 4 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان ، م4

2 . همان ، فصل فی احکام الجماعة ، م18

3 . همان ، م21

4 . همان ، م22

7 ـ خواندن قنوت در نمازهای یومیّه واجب نیست بلکه مستحب است ، لذا نخواندن آن ضرری به نماز نمی زند ، لذا نمازگزارانی که یک یا دو رکعت از امام جماعت عقب تر هستند ، چنانچه فرصت خواندن قنوت را نداشته باشد اشکال ندارد . ( 1 )

احکام و آداب زیارت

برای تشرف به حرم مطهر معصومین ( علیهم السلام ) و در حال زیارت قبور مطهر آنان ، این کارها مستحب است :

1 . غسل زیارت ، که به همین نیت انجام شود و کیفیّت آن با سایر غسل ها فرقی ندارد .

2 . با طهارت و وضو بودن .

3 . پوشیدن لباس های پاک و تمیز و بهتر است سفید باشد .

4 . عطر زدن و خوشبو کردن خود . بجز برای زیارت حضرت امام حسین ( علیه السلام ) که این عمل مستحب نیست .

5 . با آرامش و وقار حرکت کردن و گام ها را کوتاه برداشتن .

6 . مشغول بودن به ذکر ، به خصوص ذکر « الله اکبر » و « الحمد لله » در حال رفتن به زیارت .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان ، فصل فی القنوت .

7 . خواندن اذن دخول و اجازه گرفتن برای ورود به حرم .

8 . بوسیدن آستانه و درگاه حرم ، ولی سجده کردن جایز نیست مگر آنکه سجده شکر به جهت توفیق این زیارت باشد .

از آنجا که امروزه برخی از دشمنان مکتب اهل بیت از این مسأله سوء استفاده کرده و علیه شیعیان تبلیغ می کنند ، بهتر است زائران گرامی سجده شکر را نیز روبروی قبر و ضریح انجام ندهند .

9 . وارد شدن به حرم با پای راست .

10 . نزدیک قبر رفتن ، به طوری که بتواند در کنار ضریح قرار گیرد و خود را به آن بچسباند ، در صورتی که مزاحمتی برای زائران نداشته باشد و سبب اختلاط با نامحرم نباشد . یادآوری می شود ، هر چند نزدیک ضریح رفتن اگر مزاحمتی برای دیگران نداشته باشد مطلوب است ولی زیارت حضرت صرفاً به دست مالیدن و بوسیدن ضریح نیست . بلکه اگر در حرم در گوشه خلوتی نیز زیارت نامه بخوانند به حضرت سلام بدهند از ثواب زیارت بهره مند خواهند بود و این فکر که اگر دست به ضریح نرسانند یا نبوسیدند زیارتشان کامل نیست تصور بی جایی است .

11 . ایستادن در حال زیارت ، اگر عذری ندارد و بتواند بایستد .

12 . تکبیر گفتن پیش از زیارت ، وقتی قبر مطهر را می بیند .

13 . خواندن زیارت هایی که از معصومین ( علیهم السلام ) رسیده است مانند زیارت جامعه و امین الله .

14 . آهسته زیارت خواندن و پرهیز از صدای بلند .

15 . خواندن دو رکعت نماز زیارت ، پس از زیارت و هدیه آن به صاحب مزار .

16 . در زیارت معصومین ( علیهم السلام ) مستحب است پشت به قبله و رو به قبر زیارت بخواند .

17 . خواندن دعا و قرآن و هدیه ثواب آن به صاحب مزار .

18 . توبه از گناهان ؛ زیرا آن اماکن مقدس محل پذیرش توبه است . ( 1 )

19 . پرهیز از سخنان ناشایست و لغو و بیهوده و امور دنیایی در آن اماکن مقدس .

20 . بیرون رفتن از حرم ( به ویژه اطراف ضریح ) پس از زیارت تا جا برای دیگران باشد و از زیارت ملول نشود و شوق زیارت همچنان در دلش زنده بماند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . العروة الوثقی ، ج1 ، فی الوضوءات المستحبه ، ص194 ، الخامس و فی الاغسال المکانیه و الفعلیه ، ص462 ؛ سراج الشیعه فی آداب الشریعه ، ص241 و مفاتیح الجنان ، آداب زیارت .

ایّام زیارتی معصومین ( علیهم السلام )

در برخی از روایات رسیده از معصومین ( علیهم السلام ) آمده است که زیارت آنان در ایام خاصی سفارش شده و ثواب بیشتری دارد که در روزهای هفته ، زیارت هر یک از آنان به ترتیب ذیل مستحب است و برای هر روز زیارت خاصی وارد شده است :

* روز شنبه : زیارت حضرت رسول ( صلّی الله علیه وآله )

* روز یکشنبه : زیارت امیرالمؤمنین ( علیه السلام )

* روز دوشنبه : زیارت امام حسن و امام حسین ( علیهما السلام )

* روز سه شنبه : زیارت امام سجاد و امام باقر و امام صادق ( علیهم السلام )

* روز چهار شنبه : زیارت امام موسی بن جعفر ، امام رضا و امام جواد و امام هادی ( علیهم السلام ) .

* روز پنج شنبه : زیارت امام حسن عسکری ( علیه السلام ) .

* روز جمعه : زیارت حجة بن الحسن ، امام عصر ( علیه السلام ) . ( 1 )

در برخی از ایّام سال نیز زیارت حضرت امیر المؤمنین علی و امام حسین ( علیهما السلام ) سفارش بیشتری شده و ثواب افزون تری دارد که اگر زائران عزیز بتوانند سفر خود را طوری تنظیم کنند که در

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . مفاتیح الجنان ، باب اول ، فصل پنجم ، به نقل از جمال الاسبوع .

آن ایام به زیارت قبر ایشان نائل شوند سعادت بزرگی است و چنانچه به طور اتفاقی در این ایام در نجف و کربلا بودند ، زیارت قبر ایشان را فراموش نکنند . هر چند خواندن زیارت نامه ایشان در این روزها از راه دور نیز ثواب دارد و آن ایام بدین شرح است :