احکام فقهیِ سفرِ زیارتی عتبات3

بردن مهر و قرآن مسجد و حرم

بردن مهر و قرآن و کتاب های دعای مساجد و حرم های مطهّر جایز نیست و چنانچه کسی عمداً یا سهواً برده باشد ، باید به جای آن برگرداند . ( 3 )

حفظ حرمت مسجد و حرم

1 . حفظ احترام مسجد و حرم واجب است و هر کاری که بی احترامی به آن اماکن مقدس باشد حرام است ؛ مثل آب دهان انداختن یا با کفش وارد شدن .

2 . نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان ، ص 214 و 215 ، س 16 و 18 .

2 . مجمع المسائل ، ج 1 ، ص 135 ، س 32 .

3 . استفتاآت ، ج 2 ، ص 345 ، س 26 .        

مسجد و حرم امام ( علیه السلام ) حرام است . ( 1 )

3 . احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد و حرم را هم نجس نکنند . ( 2 )

4 . نجس کردن فرش مسجد و حرم نیز بنابر احتیاط واجب حرام است . ( 3 )

تطهیر مسجد و حرم

1 . برطرف کردن نجاست از مسجد و حرم واجب است وفرقی در این مسأله بین داخل و سقف و پشت بام وحتی طرف داخل دیوار مسجد و حرم نیست . یعنی هرجای مسجد یا حرم نجس شود باید تطهیریا به گونه ای دیگر نجاست برطرف گردد . ( 4 )

2 . بنابر احیتاط واجب اگر طرف بیرون دیوار مسجد یا حرم نجس شود ، بر طرف کردن نجاست از آن واجب است . ( 5 )

3 . هنگامی که انسان از نجاست مسجد یا حرم مطلع شد ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . توضیح المسائل ، م 900 .

2 . توضیح المسائل ، م 900 .

3 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 86 ، م 8 و توضیح المسائل ، م 905 .

4 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 84 ، م 2 .

5 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 84 ، م 2 .

فوراً باید آن را تطهیر کند ، پس نباید به قدری معطل کند که عرفاً بگویند تأخیر کرده است . ( 1 )

4 . بر طرف کردن نجاست از مسجد یا حرم واجب کفایی است و اختصاص به کسی که آنجا را نجس کرده یا سبب نجس شدن آن شده ندارد ، بلکه بر همه افرادی که می توانند آنجا را تطهیر کنند واجب است . ( 2 )

5 . اگر فرش مسجد یا حرم نجس شود ، بنابر احیتاط واجب باید آن را تطهیر کنند ولی چنانچه به واسطه آب کشیدن خراب می شود و بریدن و تراشیدن جای نجس بهتر است ، باید محل نجس را بتراشند یا ببرّند و اگر کسی که می بُرد یا می تراشد خودش نجس کرده باشد ، باید آن را اصلاح کند . ( 3 )

6 . اگر انسان نتواند جایی را که نجس شده تطهیر کند یا کمک لازم داشته باشد و پیدا نکند ، تطهیر مسجد بر او واجب نیست ولی اگر بی احترامی به مسجد یا حرم باشد ، بنابر احتیاط واجب باید به کسی که می تواند آن را تطهیر کند ، اطلاع دهد . بنابراین چون زائران محترم خودشان نمی توانند

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 84 ، م 2 .

2 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 84 ، م 2 .

3 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 86 ، م 8 و توضیح المسائل ، م 905 .

به این امر اقدام کنند ، باید به مسئولان نظافت و خدام حرم اطلاع دهند . ( 1 )

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . توضیح المسائل ، م 901 .

خواندن نماز یا تطهیر مسجد و حرم

1 . اگر انسان در وقت نماز و قبل از شروع آن متوجه شود جایی از مسجد یا حرم نجس است ، مثلاً ببیند چند قطره خون بر فرش مسجد یا حرم ریخته است و :

الف : وقت نماز وسعت دارد ، تطهیر آن بر خواندن نماز مقدم است .

ب : وقت نماز تنگ است ؛ یعنی اگر بخواهد آنجا را تطهیر کند و بعد از آن نماز بخواند ، تمام یا قسمتی از آن پس از وقت خوانده می شود ، نماز خواندن بر تطهیر آنجا مقدم است . ( 2 )

 

2 . اگر در بین نماز متوجه شود یا یادش بیاید که جایی از مسجد یا حرم نجس است ، اگر با تمام کردن نماز ، تطهیر تأخیر نمی شود ، مثلاً در رکعت آخر نماز است یا وقت نماز تنگ است ، نمازش را تمام کند و بعد از نماز آنجا را تطهیر کند و در صورتی که تأخیر نمی شود و وقت نماز هم وسعت دارد باید نماز را رها کند و آنجا را تطهیر کند و بعد از آن نمازش

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

2 . العروة الوثقی ، ج 1 ، فی احکام النجاسات ، ص 85 ، م 4 .

را بخواند . ( 1 )

3 . کسی که باید ابتدا مسجد یا حرم را تطهیر کند ، اگر اول نمازش را خواند ، هر چند به جهت ترک تطهیر مسجد یا حرم گناه کرده است ولی نمازش باطل نیست . ( 2 )

4 . اگر نجس بودن مسجد یا حرم را فراموش کرد و نماز را خواند و پس از نماز یادش آمد نمازش صحیح است . ( 3 )

رفتن جنب و حائض به مسجد و حرم

1 . جنب و زن حائض یا نفساء نباید به مسجد الحرام و مسجد النبی ( صلّی الله علیه وآله ) وارد شوند ، هر چند از یک در داخل و از در دیگر بیرون روند ، یعنی حتی عبور از این دو مسجد برای چنین افرادی جایز نیست . ( 4 )

2 . توقف جنب و حائض و نفساء در حرم امامان معصوم ( علیهم السلام ) حرام است ، ولی عبور از آن ، بطوری که از یک در وارد و از در دیگر خارج شود اشکال ندارد و احتیاط مستحب است که در آن حال از داخل حرم عبور نکند ، این حکم

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . همان ، ص 84 ، م 2 .

2 . همان ، ص 84 ، م 2 .

3 . همان ، ص 84 ، م 2 .

4 . تحریر الوسیله ، ج 1 ، القول فی احکام الجنب ، ص 38 و 39 .

اختصاص به اطراف ضریح ( روضه شریفه ) و رواق ها دارد ولی صحن ها و حرم امامزاده ها این حکم را ندارد .

3 . زن مستحاضه می تواند به مسجد یا حرم امامان معصوم ( علیهم السلام ) وارد و در آنجا توقف کند ، حتی مستحاضه متوسطه و کثیره ، ولی احتیاط مستحب است اگر غسلهایی را که برای نماز گفته شده انجام نداده در آنجا توقف نکند . ( 1 )

استفاده از وضوخانه مسجد

1 . کسی که نمی خواهد در مسجدی نماز بخواند ، اگر نداند حوض یا وضوخانه آن را برای همه مردم وقف کرده اند یا برای کسانی که در آن جا نماز می خوانند ، نمی تواند از حوض یا وضوخانه آن مسجد وضو بگیرد ، ولی اگر معمولاً کسانی هم که نمی خواهند در آنها نماز بخوانند وضو می گیرند ، می تواند در آنها وضو بگیرد . ( 2 )

2 . اگر طهارتخانه مسجد ، تنها برای استفاده نمازگزاران آن مسجد وقف شده باشد ، استفاده کسانی که نمی خواهند در آن مسجد نماز بخوانند ، حرام است . ولی اگر ندانند که برای استفاده همه مردم وقف شده یا فقط نمازگزاران همان مسجد ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . تحریر الوسیله ، ج1 ، فصل فی الاستحاضه ، ص59 ، م 8

2 . توضیح المسائل ، م 269 .

حکم مسأله قبل را دارد . ( 1 )