روشهای تشخیص علت اختلال نعوظ در مردان

اگر مردی "در بیش از 50 درصد موارد روابط زناشویی در به دست آوردن نعوظ و یا در حفظ آن تا پایان رابطه زناشویی مشکل داشته باشد"، مبتلا به اختلال نعوظ است و باید به دقت بررسی و علت آن مشخص شود. اگر مردی گهگاه در به دست آوردن نعوظ مشکل دارد، بیمار نیست.

اختلال نعوظ یک بیماری نسبتا شایع است و از هر 5 نفر مرد یک نفر آن ها را در طول زندگی گرفتار می کند. اختلال نعوظ یک نوع اختلال جنسی است و اختلالات جنسی هم در مرد و هم در زن انواع زیادی دارند، یکی از مهم ترین اختلالات جنسی در مردان همین اختلال نعوظ می باشد. هر بیماری در علم پزشکی تعریف خاص خودش را دارد؛ بنابراین اولین قدم در تشخیص اختلال نعوظ مطابقت آن با تعریف علمی است که متاسفانه اکثرا توسط پزشکان نادیده گرفته می شود. ممکن است یک فردی انتظارات خاصی از خودش داشته باشد و یا به اشتباه فکر کند که بیمار است، این پزشک است که تشخیص می دهد آیا یک بیماری وجود دارد یا نه. مثلا اگر مردی با درد قفسه سینه به پزشک مراجعه کند و ادعا کند که سکته قلبی کرده است، صرف ادعای وی قابل قبول نیست. پزشک بررسی های مختلفی انجام می دهد تا ثابت کند که بیمار سکته قلبی کرده است یا نه. در اختلال نعوظ هم همین صادق است. چون این بیماری شیوع زیادی دارد؛ بنابراین عدم تشخیص درست آن سبب تحمیل هزینه های سنگین بر سیستم بهداشتی درمانی کشور می شود. اگر مردی "در بیش از 50 درصد موارد روابط زناشویی در به دست آوردن نعوظ و یا در حفظ آن تا پایان رابطه زناشویی مشکل داشته باشد"، مبتلا به اختلال نعوظ است؛ بنابراین اگر مردی گهگاه در به دست آوردن نعوظ مشکل دارد، بیمار نیست و این در زندگی تمامی مردان اتفاق می افتد؛ یعنی نباید این فرد را بیمار تلقی کرده و انواع و اقسام اقدامات پزشکی را انجام و یا دارو تجویز نمود.

از طرف دیگر اگر مردی طبق تعریف فوق دارای اختلال نعوظ باشد باید به دقت بررسی و علت آن مشخص شود. در بسیاری از موارد همین که مرد اظهار می دارد که دارای اختلال نعوظ است، بلافاصله یک نسخه ای نوشته شده و دست وی داده می شود. باید علت بیماری مشخص شود. در بسیاری از موارد اختلال نعوظ قابل درمان است و در تعدادی از موارد نیز اختلال نعوظ غیر قابل درمان است و باید به بیمار گفته شود تا از هزینه های زیادی جلوگیری شود؛ بنابراین بیمارانی که از شهرستان مراجعه می کنند و انتظار دارند که در اولین ویزیت مشکل آن ها تشخیص و درمان شود صحیح نیست. بیمارانی که از شهرستان ها مراجعه می کنند اکثرا مدت های مدیدی است که دارای اختلال نعوظ هستند و به علت نتیجه نگرفتن روی به تهران می آورند. بنده بیماران زیادی دارم که مثلا صبح از کرمان به تهران رسیده اند و بعدازظهر به پیش بنده مراجعه می کنند که درمان شده و دوباره شب به کرمان برگردند. جهت اطلاع خوانندگان گرامی باید عرض کنم که این امر امکان پذیر نیست و تجویز دارو به بیمار بدون تشخیص صحیح نیست. برعکس بیمارانی که از خارج از کشور می آیند چون می دانند نیاز به بررسی دارند، طول اقامت خود را از قبل برای آن تنظیم می کنند.

اختلال نعوظ علل بسیار زیادی دارد و نوع درمان بستگی به علت آن دارد. این که در شبکه های ماهواره ای انواع و اقسام داروها و دستگاه ها با تضمین صد در صد برای درمان اختلال نعوظ توصیه می شود، به نظر بنده کلاهبرداری بیش نیست. اولا هیچ بیماری را از راه دور نمی توان تشخیص داد، ثانیا هر نوع اختلال نعوظ درمان مخصوص به خود را دارد، ثالثا اختلال نعوظ صد در صد قابل درمان نیست، رابعا برای همه بیماران نمی توان یک داروی منفرد را تجویز نمود و خامسا این که تعدادی از داروها در بعضی افراد مثلا افرادی که مشکل قلبی دارند پرعارضه بوده و می توانند خطرناک باشند؛ بنابراین هموطنان عزیز نباید در دام این گونه تبلیغات بیفتند و اما می رسیم به اقدامات تشخیص برای اختلال نعوظ.

بعد از این که ثابت شد که طبق تعریف علمی مردی دارای اختلال نعوظ است، اولین قدم اثبات روحی و روانی بودن مشکل و یا جسمی بودن مشکل است. یعنی اختلال نعوظ به 2 دسته بزرگ تقسیم می شود:

• روحی – روانی یا سایکوژنیک

• جسمی یا ارگانیک

در تعدادی از موارد با اخذ شرح حال از بیمار می توان نوع اختلال نعوظ را مشخص ساخت. از آن جایی که افتراق دو نوع اختلال نعوظ روحی– روانی یا جسمی اهمیت زیادی دارد، باید با استفاده از تست خاصی این کار انجام شود. برای افتراق اختلال نعوظ روحی– روانی از اختلال نعوظ جسمی یک تست بسیار حساس به نام RigiScan (ریژی اسکن) وجود دارد که با دقت بالای 90 درصد می تواند اختلال نعوظ روحی– روانی را از اختلال نعوظ جسمی افتراق داد. در این تست یک الکترود حساس به آلت تناسلی بیمار متصل می شود و بیمار طبق روش جاری خود می خوابد. در یک مرد طبیعی در طول یک خواب شبانه 3-2 بار حالت نعوظ اتفاق می افتد، این دستگاه به صورت الکترونیکی تمامی جزئیات نعوظ شبانه در قسمت های مختلف آلت تناسلی را ثبت می کند و اطلاعات با ارزشی از چگونگی فرایند نعوظ در یک مرد فراهم می کند (شکل 3-1). همین که مشخص شد که اختلال نعوظ بیمار جسمی یا روحی– روانی است، بررسی های بیشتری انجام می شود. در این جا فرض بر این است که تست ریژی اسکن نشان داد که اختلال نعوظ بیمار از نوع جسمی می باشد. کلا اختلال نعوظ جسمی می تواند دارای 4 علت باشد:

• هورمونی

• عروقی

o شریانی

o وریدی

• عصبی

• آناتومیک

ما نمی توانیم تمام بررسی ها را یکجا برای بیمار درخواست کنیم. در علم پزشکی باید با حداقل بررسی ها و آزمایش ها به تشخیص رسید که به آن در اصطلاح "بررسی مقرون به صرفه" گفته می شود. پزشک با اخذ شرح حال و معاینه نتیجه می گیرد که کدام بررسی ها انجام شوند. در این جا یک توضیح مختصر در رابطه با انواع اختلال نعوظ جسمی و روش های تشخیصی آن ها داده می شود.

فقط حدود 2 درصد اختلال نعوظ جسمی علت هورمونی دارد. همه بیماران نیاز به بررسی های هورمونی ندارند ولی گاها اختلال نعوظ بیمار منشا هورمونی دارد. اگر لازم باشد برای اثبات آن یک عده هورمون های به خصوص در خون اندازه گیری می شوند. این جا باید یادآوری شود که تجویز هورمون در اختلال نعوظ جایگاه بسیار اندکی دارد و مصرف نابجای آن ها نه تنها سبب بهبودی اختلال نعوظ نمی شود بلکه سبب عوارض زیاد و زیان بار می گردد.

و اما علل عروقی مهم ترین و شایع ترین علت اختلال نعوظ جسمی می باشند. یکی از موارد اساسی جهت عملکرد جنسی طبیعی در یک مرد، وجود خون رسانی کافی به آلت تناسلی است (شکل 4)، گاهی رگی که به آلت تناسلی خون می رساند، قطع و یا مسدود می شود. حال این فرد هر قدر تحت درمان های دارویی مختلف قرار گیرد، بی فایده خواهد بود. اگر در یک مرد جوانی ثابت شود که رگ آلت تناسلی قطع شده است، نیازمند جراحی عروق جهت پیوند رگ خواهد بود و جهت اثبات تشخیص باید از عروق ناحیه لگن تصویربرداری کرد که به آن آنژیوگرافی می گویند. نکته حائز اهمیتی که می خواهم مجددا متذکر شوم، اهمیت یک خونرسانی طبیعی به آلت تناسلی است. در یک مرد جهت عملکرد جنسی طبیعی، نه تنها باید خون کافی به دستگاه تناسلی برسد، بلکه باید این خون وارد شده به آلت تناسلی در آن به دام بیفتد و خارج نشود. مکانیسم های بسیار پیچیده ای در آلت تناسلی مرد وجود دارند که خون وارد شده به آن را به دام می اندازند. بعضی بیماری ها هستند که این مکانیسم های طبیعی را برهم می زنند و ما در اصطلاح به آن "نشت وریدی" می گوییم؛ یعنی خون وارد شده به آلت تناسلی در آن به دام نمی افتد و خارج می شود (شکل 5). این یکی از بدترین انوا ع اختلال نعوظ در مردان است و درمان آن بسیار مشکل می باشد، تشخیص این بیماری نیازمند روش های رادیولوژیک بخصوصی است، که یکی از آن ها سونوگرافی داپلر از آلت تناسلی می باشد. در سونوگرافی داپلر از آلت تناسلی یک ماده بخصوص در آلت تناسلی تزریق می شود و سپس میزان جریان خون ورودی و میزان جریان خون خروجی از آلت تناسلی به دقت اندازه گیری می شود. با استفاده از این تست می توان به دقت اظهارنظر کرد که آیا مشکل بیمار عروقی است یا نه و اگر عروقی است، آیا مشکل شریانی است یا وریدی. گاهی مشکل بیمار مرکب است یعنی هم شریانی و هم وریدی است. در این بیماران نه تنها به علت گرفتگی عروق خون کافی به آلت تناسلی نمی رسد بلکه آن میزان کم خون هم که به آلت تناسلی وارد می شود، در آن جا باقی نمانده بلکه خارج می شود.

نوع سوم و مهم اختلال نعوظ جسمی، عصبی است. برای ایجاد یک نعوظ طبیعی در مردان باید عصب گیری ناحیه تناسلی طبیعی باشد. در بعضی از بیماران که به علت ناتوانی جنسی به ما مراجعه می کنند، ما پس از اخذ شرح حال و معاینه بیمار، متوجه می شویم که عصب گیری دستگاه تناسلی ممکن است مختل شده باشد. در این موارد جهت اثبات تشخیص باید از تست های مخصوصی استفاده کرد، از جمله آن ها، تست های هستند که سرعت هدایت تحریکات از طریق اعصاب را به صورت کمی اندازه گیری می نمایند. مواردی که می توانند سبب اختلال نعوظ جسمی از نوع عصبی شوند، عبارتند از آسیب به نخاع، دیسک کمری، سکته مغزی، ضربه مغزی، عمل جراحی روی سیستم عصبی، عمل جراحی لگن که سبب آسیب به اعصاب دستگاه تناسلی می شود، پارکینسون و MS. درصدی از بیماران مبتلا به MS دچار ناتوانی جنسی در سنین پائین می شوند، علت اکثر موارد در این بیماران، تخریب پیشرونده اعصاب است، که با کمک تست های عصبی می توان آن را تشخیص داد.

چهارمین نوع اختلال نعوظ جسمی، نوع آناتومیک است. در این نوع به علت تغییرات آناتومیک مرد قادر به برقراری رابطه زناشوئی طبیعی نمی باشد، مثلا بیمار مبتلا به کجی آلت تناسلی است که یا عمل دخول دردناک می شود و یا غیرممکن.

اختلال نعوظ جسمی و اختلال نعوظ روحی– روانی علل بسیار زیادی دارند که خارج از مقوله این مقاله می باشند. موارد فوق شایع ترین ها بودند که جهت آگاهی خوانندگان محترم آورده شدند.

به طور خلاصه:

• اولین قدم در برخورد با مرد مبتلا به اختلال نعوظ مشخص کردن نوع روحی– روانی یا جسمی آن است.

• اگر اختلال نعوظ جسمی باشد، باید با بررسی های مناسب علت آن مشخص شود.

• در یک مرد مبتلا به اختلال نعوظ باید علت بیماری تشخیص و درمان شود نه اینکه مشکل بیمار با داروهایی تسکین داده شود.

• هر بیماری درمان مخصوص به خود دارد.

منبع: آقای دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح بیماریهای کلیه و مجاری ادراری، استاد دانشگاه