سرطان چه تاثیری در روابط جنسی دارد؟

هنگامی که برای یک شخص بیماری سرطان تشخیص داده میشود، معمولا این بیماری باعث بروز مشکل در روابط های زناشویی این شخص می شود. به جرئت می توان گفت در حدود چهل درصد بیمارانی که به سرطان دچار هستند پس از شروع دوره درمان با اختلالاتی در فعالیت هایی زناشویی شان مواجه می شوند.

اختلال فعالیت زناشویی، یک مساله چند عاملی است و عوامل جسمی و روانی در بروز آن نقش دارد. درمان‌های سرطان به طور مستقیم بر فعالیت زناشویی اثر می‌گذارند. در جراحی، سن، اختلال فعالیت زناشویی قبل از عمل، محل تومور و میزان برداشت آن از فاکتورهای مؤثر در زمینه جراحی پستان است.

● تاثیر درمان‌های گوناگون

مطالعات نشان می‌دهد درمان‌های نگه دارنده و بازسازی پستان، اثر کمتری نسبت به برداشتن کامل بافت سینه بر فعالیت زناشویی می‌گذارد. در ارتباط با هورمون درمانی نتایج مطالعات نشان می‌دهد که داروی تاموکسیفن سبب افزایش گرگرفتگی، تعریق، ترشح واژن و علایم یائسگی زودرس در زنان زیر ?? سال به میزان ۱۰ درصد و سبب اختلال تحریک جنسی و دستیابی به ارگاسم یا اوج لذت از فعالیت زناشویی در زنان می‌شود. شیمی درمانی نیز با کاهش میل جنسی همراه است. عوارض بعد از شیمی درمانی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست و تغییرات چشایی و بویایی نیز سبب کاهش میل جنسی می‌شود.

● عوارض شیمی‌درمانی و پرتودرمانی

عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی مانند ریزش موها از نگران‌کننده‌ترین عوارض شیمی درمانی است که می‌تواند سبب تغییر در تصویر ذهنی و بی میلی جنسی شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی می‌تواند سبب نارسایی ثانویه تخمدان و ایجاد یائسگی زودرس، خشکی واژن، درد در هنگام فعالیت زناشویی و کاهش تمایل جنسی و کاهش دستیابی به ارگاسم، گرگرفتگی و اختلال خلقی و افزایش عفونت های ادراری ‌شود. عوامل روانی نیز در بروز اختلال فعالیت زناشویی نقش دارد.

حس انتقال سرطان از طریق ارتباط زناشویی، احتمال سقط، افسردگی و عوارض جانبی ناشی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، اختلال تصویر ذهنی پس از جراحی برداشتن بافت سینه، استرس و تشخیص بیماری، تأثیر عوامل و چگونگی ارزیابی و درمان اختلال فعالیت زناشویی نیز از علل اختلال فعالیت زناشویی محسوب می‌شود. فعالیت زناشویی یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی است. از آنجا که اغلب تلاش تیم درمان بر پایه حفظ و ادامه زندگی بیمار تمرکز می‌یابد، اغلب توجه به مسایل زناشویی از نظر دور می‌ماند.

● آمار چه می‌گوید؟

برخی مطالعات نشان می‌دهد ۹۰ درصد زنان مبتلا به سرطان پستان پس از درمان، دچار اختلال فعالیت زناشویی می‌شوند. در یک تحقیق، ۶۴ درصد از نداشتن تمایل برای انجام دادن فعالیت زناشویی، ۴۸ درصد از کاهش تمایل، ۳۸ درصد از درد در هنگام نزدیکی و ۴۲ درصد از خشکی واژن شکایت داشتند. در ۳۶ درصد موارد، اختلال فعالیت زناشویی، قبل از شروع درمان نیز وجود داشت.

شایع‌ترین شکل مشکلات زناشویی در زنان، کاهش تمایل به انجام فعالیت زناشویی و درد در هنگام رابطه زناشویی است. مطالعات نشان می‌دهد، پرتودرمانی و شیمی درمانی با ایجاد نارسایی تخمدان از علل اختلال عملکرد زناشویی در زنان است. خستگی از جمله عوارض پرتودرمانی است که بر کاهش تمایلات جنسی اثر مستقیم دارد. محل تومور و اندازه و وسعت برداشت پستان طی عمل جراحی بر عملکرد زناشویی اثر دارد. داروهای مخدر به طور معمول برای درمان درد در مبتلایان به سرطان تجویز می‌شود. کاهش میل زناشویی، اثر شناخته شده هروئین و مشتقات آن است. استفاده از داروهای مخدر به علت کاهش هورمون ال اچ، سبب ایجاد آمنوره، دوره‌‌های غیر طبیعی ماهانه و کاهش میل به فعالیت زناشویی در ۶۸ درصد زنان می‌شود.

● ارزیابی و درمان

آنچه توصیه می‌شود، این است که قبل از شروع به درمان، یک مصاحبه باز با بیمار و همسر وی در محیطی امن و راحت انجام می‌شود. در بررسی بیمار، وضعیت زناشویی فعلی و نوع تغییرات ایجاد شده در زمینه تحریک مانند خشکی واژن و دستیابی به ارگاسم یا اوج لذت زناشویی باید مورد بررسی قرار گیرد. سطح فعالیت زناشویی فرد قبل از تشخیص و درمان، میزان تمایلات و رضایت از فعالیت زناشویی و اهمیت بعد جسمی در روابط زناشویی او بررسی شود چرا که بر پایه این مطالعات می‌توان میزان استرس تجربه شده بیمار به دنبال این تغییرات را بررسی نمود. از جمله راه‌حل‌های پیشنهادی در برخورد با اختلال فعالیت زناشویی در مبتلایان به سرطان پستان، انجام مشاوره با بیمار و همسر در زمینه نحوه مشکلات و ابراز احساسات است. روان درمانی و کمک به بیمار برای اینکه از عهده اختلالات ناشی از تغییر در تصویر ذهنی در فرد، برآید، نیز دارای اهمیت است.

مطالعات نشان می‌دهد انجام بازسازی پستان سبب کاهش مشکلات زناشویی و ارتقای کیفیت زندگی فرد می‌شود. درمان خشکی واژن با کرم‌های محلول در آب امکان‌پذیر می‌شود.

این شیوه برای زنانی مفید است که امکان جایگزینی هورمون در آنها توصیه نمی‌شود. در درمان نازکی پوشش واژن به دنبال علایم یائسگی زود هنگام ناشی از شیمی درمانی یا هورمون درمانی، مشاوره با پزشک برای تجویز داروهای مناسب توصیه می‌شود. این‌گونه داروها به آهستگی به آزادسازی استروژن می‌پردازند و سبب کاهش عود عفونت‌های ادراری و بهبود فعالیت زناشویی ناشی از نازکی واژن می‌شوند. تمایل به انجام دادن فعالیت زناشویی اغلب چند عاملی است و ارتقای سطح آگاهی و اطلاعات فرد در مورد این اختلال یکی از راهکارهای توصیه شده است. آموزش از طریق کتاب، کتابچه، لوح فشرده و منابع آنلاین در جهت مشاوره و راهنمایی فرد و تغییر رفتار، مفید است.

● عوامل موثر بر تصمیم‌گیری

به‌طور معمول انجام فعالیت زناشویی در دوران درمان سرطان تا زمانی که بیمار احساس ناراحتی نکند، بدون اشکال است. اما بعضی از فاکتورها وجود دارد که تصمیم‌گیری در این رابطه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موارد عبارتند از:

▪ نوع سرطان: اگر سرطان مربوط به عضو تناسلی باشد، انجام این کار نیازمند تامل و توجه بیشتر است زیرا بعد از مراحل درمان، عضو تناسلی تحت تاثیر قرار گرفته و ممکن است پزشک توصیه کند تا بهبود کامل محل زخم، فعالیت زناشویی صورت نگیرد.

▪ نوع شیمی‌درمانی: بعضی از انواع شیمی درمانی‌ موجب تغییر سلول‌های پوششی واژن شده و باعث می‌شود که در طول فعالیت زناشویی به ناحیه آسیب وارد شود. انواع دیگر شیمی درمانی مثل شیمی درمانی با دوز بالا بعد از پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی، باعث تضعیف دستگاه ایمنی می‌شود که در این حالت فعالیت زناشویی اصلا توصیه نمی‌شود زیرا در طول فعالیت زناشویی، باکتری‌های طبیعی و غیر بیماری‌زا که در سطح پوست و یا آلت تناسلی زندگی می‌کنند، وارد جریان خون می‌شوند و اگر دستگاه ایمنی ضعیف باشد، بدن نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد و دچار بیماری می‌شود.

● آیا بارداری در این دوران بدون اشکال است؟

بارداری در طول دوران شیمی درمانی توصیه نمی‌شود. به دلیل اینکه روش درمان به جنین در حال رشد آسیب می‌زند. اگر امکان لقاح در طول فعالیت زناشویی وجود داشته باشد، پزشک، روشی قابل اعتماد برای جلوگیری توصیه می‌کند.

● آیا همسرتان بر اثر رابطه زناشویی، دچار واکنش آلرژیک خواهد شد؟

ممکن است که همسر شما تحت تاثیر شیمی درمانی که شما دریافت می‌کنید قرار گرفته و نسبت به آن واکنش آلرژیک نشان دهد. البته این امر بسیار نادر است.

● آیا شما قادر به انجام فعالیت زناشویی هستید؟

در طول دوران شیمی درمانی به دلیل خستگی و سایر عوارض جانبی ناشی از درمان تمایل به فعالیت زناشویی و نزدیکی کاهش می‌یابد. اگر چنین حالتی بروز کرد، به خاطر داشته باشید که روش‌های دیگری نیز برای ابراز صمیمیت و نزدیکی به همسرتان وجود دارد.