کی می توان ازدواج کرد ؟
کی می توان ازدواج کرد ؟
مقدمه
بسیاری از جوانان با رسیدن به سن جوانی و هیجانات جنسی ،به دور از آنکه به شرایط ازدواج فکر کنند ،تصور می کنند که ازدواج یک امر ساده و احتمالا یک تجربه ی شیرین خواهد بود ولی ازدواج در عین آنکه می تواند شیرین ترین تجربه زندگی باشد می تواند بدترین خاطره ها را هم رقم بزند.
ازدواج شروع عشق و محبت ،مسئولیت و همکاری است. بنای محکمی که استحکامش نیاز به محبتی طرفینی و کوششی هماهنگ دارد. و همه این ها تنها در سایه ی دور اندیشی قبل از ازدواج و بردباری پس از آن حاصل می گردد.
دختر و پسری که می خواهند ازدواج کنند باید دارای شرایط لازم جسمانی ، روانی ، عقلی ، اجتماعی و اخلاقی باشند که در زیر ، هر یک از این ویژگیها مورد بحث و تحلیل قرار خواهد گرفت.
1ـ رشد جسمانی تصویر بزرگ
در شناخت میزان رشد جسمانی دختر و پسر ، نه فقط باید ارتباط و همبستگی ابعاد گوناگون رشد را در نظر گرفت ، بلکه رابطه رشد جسمانی با عوامل روان شناختی حائز اهمیت بسیار است . به بیان دیگر ، بین رشد جسمانی و سازگاریهای روانی - اجتماعی ِ فرد ارتباط نزدیک وجود دارد. رشد جسمی در میزان و الگوی رشد جسمانی ، گوناگونی های بسیاری را به همراه دارد و این حادثه بدون شک از نظر روان شناختی مهمترین و معنی دارترین حادثه ای است که در طول فرایند رشد جسمانی اتفاق می افتد .
2ـ رشد عقلی
رشد عقلی ، عبارت است از مجموعه فعالیت های فرد که به ادراک ، فهم ، تشکیل مفاهیم ، بررسی معانی ، تفکر و تعقل ، پیش بینی و استنتاج ، برنامه ریزی ، تعیین هدف و انتخاب راهبردهای برای رسیدن به هدف منتج می شود . اندیشه ، دیدگاه و نگرش فرد نسبت به زندگی جنبه عقلانی شخصیت فرد است .
رشد فکری پس از بلو غ جسمانی رو به تکامل می رود . پس از بحرانهای بلوغ ، فرد استعدادها ، تواناییها و امکانات محیطی خود را بهتر می شناسد و نسبت به شخصیت خود بیشتر آگاهی می یابد . در نتیجه تصمیماتش بیشتر از عقل نشأت می گیرد تا از احساسات .
حضرت علی (ع) در تعریف عقل می فرماید : عقل آن چیزی است که راه ضلالت را از خوشبختی تمییز می دهد و عاقل کسی است که هر کاری را در جای خود انجام دهد .
فردی که از رشد عقلی برخوردار است دارای ویژگی های زیر می باشد :
1) از مسائل درک و فهم بهتری دارد ، برای مثال می داند که چرا ازدواج می کند .
2) در زندگی دارای هدف است .
3) برای رسیدن به هدف واهداف خود در زندگی برنامه ریزی می کند .
4) در تصمیم گیری های خود بیشتر از عقلش تبعیت می کند تا از احساساتش .
5) انتظاراتش از خود و دیگران واقع بینانه است .
6) توانایی حل مساله را دارد ، یعنی درباره ی هر مسأله می اندیشد و راه های حل آن را مورد ارزیابی قرار می دهد .
7) از خود و محیطش شناخت دارد .
8) در مواجهه با مشکلات ، موضع گیری های صحیح و اصولی دارد .یعنی به جای فرار از مشکلات و یا نادیده گرفتن آنها سعی می کند با آنها برخورد اصولی کند .
9) فردی مسئولیت پذیر است و مسئولیت اعمال ، رفتار و تصمیماتش را بر عهده می گیرد .
10) بر رفتار کودکانه خویش غلبه کرده است و مطابق سن و رشد خود عمل می کند .
3ـ رشد عاطفی
انسان موجود چند بعدی و در عین حال بسیار پیچیده است . با تمامی ارزش هایی که برای عقل متصور است ، اما تمام سعادت بشر در گرو تکامل عقل نیست ، بلکه سرمایه ی مهم دیگری به نام عواطف و احساسات در انسان وجود دارد که به اندازه ی عقل مهم است . انسان به کمک عقل و عاطفه ( دوش به دوش هم ) راه تعالی و تکامل را طی می کند .
رشد عاطفی و احساسی از شرایط لازم برای ازدواج است و دارای محاسن و مزایای بسیاری است :
1) عواطف و احساسات ، قدرت محرکه ی انسان می باشد .
2) عواطف و احساسات ، عامل اتصال و پیوستگی و تلطیف انسانها و جوامع است .
3) مهر ، محبت و عواطف از مهمترین عوامل موفقیت در زندگی زناشویی است .
فرد برخوردار از رشد عاطفی ، مهار احساسات منفی و مثبت خود را در دست دارد . او در ابراز خشم و ترس ، گریه و شادی ، محبت و غیره در محدوده ی مورد قبول جامعه عمل می کند ، نه همانند یک کودک .
رشد عاطفی نیز مانند رشد عقلی به سن تقویمی نیست ، بلکه به میزان یادگیری ، تجارب فرد و از همه مهمتر درتعامل عاطفی کودک با والدین و دیگر بزرگسالان آموخته می شود . رشد عاطفی مانند رشد جسمانی از لحظه ی تولد آغاز می شود و حتی رفتار عاطفی کودک در هنگام تولد مشاهده می گردد و بر اثر تعامل با خانواده و دیگر افراد در جامعه رشد می کند ؛ پس اکتسابی است .
4ـ رشد اجتماعی
رشد اجتماعی ، رابطه ی نزدیکی با رشد عقلی و رشد عاطفی دارد . انسان دارای چهار دنیای اجتماعی است : خانواده ، مدرسه ، شغل و دوستان که فرد را باید از نظر اجتماعی در آنها مورد ارزیابی و بررسی قرار داد . فردی که از رشد اجتماعی برخوردار است روابط اجتماعی را بهتر درک می کند ، به دیگران احترام می گذارد ، حقوق دیگران را محترم می شمارد و نقش ، وظایف و مسئولیت های مربوط به خویش را به نحو احسن انجام می دهد . چنین فردی محیط زندگی و اجتماع خویش را خوب می شناسد ، به ارزش ها و فرهنگ جامعه احترام می گذارد و رفتار خویش را با ارزش ها و رفتار مطلوب در خانواده ، مدرسه و جامعه تطابق می دهد ؛ ضمن آن که در فعالیت های اجتماعی مشارکت دارد و مسؤلیت های اجتماعی را می پذیرد . امام صادق (ع) می فرماید : « کسی که ازدواج می کند باید همسرش را اکرام کند .» یعنی به او احترام بگذارد و گرامی اش بدارد .
به بیان کوتاه ، فردی که از رشد اجتماعی برخوردار است :
1) در فعالیت های مختلف درگیر است .
2) وظایف و مسئولیت های خویش را انجام می دهد .
3) توانایی ایجاد ارتباط اجتماعی با دیگران را داراست .
4) مسئولیت پذیر است .
5) در برخورد با افراد دیگر رفتار سازگارانه ای دارد .
6) در موقعیت های مختلف ، متناسب با آنها عمل می کند .
رشد اجتماعی نیز اکتسابی است و فرد مهارت های مربوط به آن را در خانه ، مدرسه و اجتماع فرا می گیرد .
5 - رشد اخلاقی
از شرایط لازم برای ازدواج ، رشد اخلاقی است . اخلاق یعنی خودنظمی در اعمال و رفتاری که در آن رفاه فرد و دیگران هر دو مراعات شود .
اخلاق ، مجموعه ای از آداب و رسوم ، عادات و الگوهای رفتاری است که با معیارهای مطلوب گروهی که انسان با آن زندگی می کند تطابق دارد .
روابط در زندگی زناشویی همانند هر ارتباط اجتماعی دیگرِ بین انسانها ، با در نظر گرفتن ارزش های اخلاقی و معنوی زن و مرد است که منجر به سعادت و معنویت زندگی آنان می گردد .
اخلاق عبارت از آن چیزی است که باید باشد . علمای اخلاق و انبیای الهی ، جامعه را از آنچه که هست به سوی آنچه که باید باشد ، سوق می دهند . پیامبر گرامی ما می فرماید : « من برای تکمیل اصول اخلاق و فضیلت برانگیخته شده ام . بسیاری از امور و مسائل زندگی زناشویی در چهارچوب اخلاق و فضایل اخلاقی قابل حل است و هر اندازه زن و شوهر متخلق به اخلاق و رفتار پسندیده مانند صداقت و گذشت ، درستی و فداکاری و ... باشند ، زندگی شان از سلامت و آرامش بیشتری برخوردار خواهد بود.
اخلاق آموختنی است و یادگیری ارزش های اخلاقی از سه طریق اتفاق می افتد :
1) پاداش و تنبیه
2) تقلید ناخودآگاه از افرادی که فرد با آنها زندگی کرده است و ایده آلهای او را تشکیل می دهند .
3) از طریق تفکر . اندیشه و تعمق درباره ی پی آمدهای رفتار و نتایج رعایت اصول اخلاقی در موقعیت های مختلف .
امام صادق (ع) در کتاب الاخلاق می فرماید : « برای اقدام به هر کاری به کارگیری فکر و اندیشه و مطالعه جوانب مختلف آن و مال اندیشی شرط موفقیت و پیروزی است .
بنابراین تردید نیست که اخلاق را باید یکی از مهمترین معیارها و شرایط ازدواج محسوب داشت .
منبع : سایت فرهنگ انقلاب اسلامی (www.Farhangnews.ir)
