ازدواج علی (ع) با زهرا (س)

ازدواج  علی (ع) با زهرا (س)

کتاب: فروغ ابدیت، ج 1، ص 521

نویسنده: جعفر سبحانى

تمایلات جنسى افراد، در زمان مخصوصى بروز مى‏کند و گاهى بر اثر نبودن تربیتهاى صحیح و فراهم بودن وسائل ارضاء غریزه جنسى، جوان در لب پرتگاه قرار مى‏گیرد و آنچه نباید بشود، رخ مى‏دهد.

بهترین وسیله براى حفظ عفت عمومى ازدواج است.اسلام نیز به حکم فطرت، زن و مرد را موظف دانسته که در شرایط مخصوصى ازدواج کنند و سخنانى در این باره به عنوانهاى مختلف گفته که اینک برخى از آنها ذیلا ترجمه مى‏شود:

«زنان و مردان با هم ازدواج نمایند و ترس از فقر و تهیدستى آنها را از این مراسم باز ندارد، خداوند آنان را بى‏نیاز مى‏سازد» . ⁽¹⁾

پیامبر گرامى (ص) فرمود: کسى که مى‏خواهد با روان پاک، با خداوند روبرو شود باید ازدواج کند. ⁽²⁾

و نیز فرموده است: «من روز رستاخیز بر سایر ملل به فزونى پیروانم، مباهات مى‏کنم» .

مشکلات ازدواج در عصر حاضر

مشکلات ازدواج در عصر ما یکى دو تا نیست.امروزه زنان و مردان از بدى وضع نامساعد بودن شرائط، تن به زناشوئى نمى‏دهند مطبوعات کشور در ستون خانواده مشکلات بى‏شمارى را یادآورى مى‏نماید ولى بیشتر سختیها بر این محور دور مى‏زند که جوانان و دختران محیط ما، در صدد تشکیل خانواده‏اى که سعادت واقعى آنها را تضمین کند، نیستند.برخى مى‏خواهند از طریق ازدواج، یکى از پستهاى حساس اجتماع را اشغال نمایند.زر و زیورى از این رهگذر به دست آورند.چیزى که امروز کمتر مورد توجه است، عفت و پاکدامنى است و اگر گاهى مورد نظر باشد بیشتر جنبه غیر ضرورى دارد.گواه اینکه براى ازدواج با دخترانى که شهرت خانواده‏اى دارند، سر و دست مى‏شکنند، در صورتى که ممکن است از جنبه‏هاى معنوى چندان قابل تعریف نباشند .چه بسا دختران با فضیلت و با معنویت که در زوایاى اجتماع، با فقر کمر شکن به سر مى‏برند و چندان مورد توجه نیستند.

بالاتر از همه، تشریفات عقد و عروسى است که داماد و پدر و مادر عروس را به ستوه مى‏آورد . مشکل دیگر سنگینى مهریه است که روز به روز، در کشور ما به طور سرسام‏آورى بالا مى‏رود .تا آنجا که گروهى قید ازدواج را زده‏اند و از راه «لاابالیگرى» اشباع شهوت مى‏کنند. ⁽³⁾

پیامبر عملا با این مشکلات مبارزه کرد

اینها یک سلسله مشکلات اجتماعى است که در هر جامعه‏اى به نسبت خاصى وجود داشته و دارد .دوران زندگى پیامبر را نمى‏توان از این مشکلات‏استثناء نمود.اشراف عرب دختران خود را به افرادى مى‏دادند که از قبیله و قدرت و زر و زور مثل آنها باشند.و در غیر این صورت دست رد بر سینه خواستگاران مى‏زدند.

روى این عادت دیرینه، اشراف و بزرگانى اصرار داشتند با دختر گرامى پیامبر، فاطمه «ع» ازدواج کنند.زیرا تصور مى‏کردند که پیامبر در کار خود سختگیرى نخواهد نمود.آنان چنین مى‏پنداشتند که براى جلب رضایت عروس و پدر امکانات لازم را در اختیار دارند، وانگهى وى در ازدواج دختران دیگر خود مانند رقیه و زینب سختگیرى ننمود.

ولى غافل از آنکه این دختر با آنها فرق دارد.این دخترى است که به موجب آیه مباهله ⁽⁴⁾ مقام بلندى را دارد. ⁽⁵⁾

خواستگاران در این فکر، دچار اشتباه شده بودند.دیگر نمى‏دانستند که همشأن فاطمه، کسى باید باشد که از نظر فضیلت و تقوى، ایمان و اخلاص مانند او باشد.هر گاه فاطمه به موجب آیه تطهیر، معصوم از گناه شمرده شده، شوهر او نیز باید مثل او معصوم از گناه باشد.

دارائى و مظاهر مادى ملاک همشأنى نیست.اسلام با اینکه مى‏گوید دختران خود را به همشأن آنها بدهید، ولى همشأن بودن را به ایمان و اسلام تفسیر مى‏فرماید.

پیامبر از طرف خداوند مأمور بود که در پاسخ خواستگاران بگوید ازدواج فاطمه باید به فرمان خدا صورت بگیرد، و او در این پوزش تا حدى پرده از چهره حقیقت برمى‏داشت.اصحاب پیامبر فهمیدند که جریان ازدواج فاطمه سهل و آسان نیست، و هر فردى هر چه هم شخصیت مادى داشته باشد، نمى‏تواند با او ازدواج کند.شوهر فاطمه شخصیتى است که از نظر صدق و صفا و ایمان و اخلاص، فضائل معنوى و سجایاى اخلاقى باید پشت سر پیامبر باشد، و این‏اوصاف در شخصیتى جز على «ع» جمع نیست.براى امتحان على را تشویق کردند که از دختر پیامبر خواستگارى کند . ⁽⁶⁾ على هم از صمیم قلب با این مطلب موافق بود، فقط در پى فرصتى مى‏گشت تا شرایط براى خواستگارى فراهم گردد.

امیر مؤمنان شخصا شرفیاب محضر رسولخدا گردید.حجب و حیا، سراسر بدن او را فرا گرفته بود .سر به زیر افکنده و گویا مى‏خواهد مطلبى را بگوید ولى شرم مانع از گفتن آن است.پیامبر گرامى او را وادار به سخن گفتن کرد.او با اداء چند جمله توانست مقصود خود را بفهماند .این نوع خواستگارى نشانه اخلاص و صمیمیت است، هنوز مکتبهاى تربیتى نتوانسته است چنین آزادى توأم با تقوى، و ایمان و اخلاص را به جوانان خواستگار بیاموزد.

پیامبر «ص» با تقاضاى على «ع» موافقت کرد و فرمود: شما مقدارى صبر کنید تا من این موضوع را با دخترم در میان بگذارم.وقتى مطلب را به دختر خود گفت.سکوت، سراپاى زهرا را فرا گرفت.پیامبر برخاست و فرمود: الله اکبر سکوتها إقرارها. ⁽⁷⁾ ولى دارائى على در آن روز جز یک شمشیر و زره چیز دیگرى نبود.على مأمور شد که زره خود را بفروشد و مقدمات و مخارج عروسى را فراهم آورد.او با کمال صمیمیت زره خود را فروخت و پول آن را خدمت رسولخدا آورد.پیامبر مشتى از آن را بدون آنکه بشمارد به بلال داد، که براى زهرا، مقدارى عطر بخرد و باقیمانده را در اختیار ابى بکر و عمار گذارد، تا از بازار مدینه براى داماد و عروس لوازم زندگى تهیه نمایند.آنان به دستور پیامبر برخاستند و اشیاء زیر را که در حقیقت جهیزیه زهرا بود، خریدارى نمودند و به محضر پیامبر آوردند .

صورت جهیزیه دختر پیامبر

1 ـ پیراهنى که به هفت درهم خریدارى شده بود.2 ـ روسرى (مقنعه) که قیمت آن یک درهم بود .3 ـ قطیفه مشکى که تمام بدن را کفایت نمى‏کرد. ـ یک سریر عربى (تخت) که از چوب و لیف خرما مى‏ساختند.5 ـ دو تشک از کتان مصرى که یکى پشمى و دیگرى از لیف خرما بود.6 ـ چهار بالش که دوتاى آن از پشم و دو تاى دیگر از لیف خرما بود.7 ـ پرده.8 ـ حصیر هجرى.9 ـ دست آس.10 ـ مشکى از پوست.11 ـ کاسه چوبى براى شیر.12 ـ ظرف پوستى براى آب.13 ـ سبوى سبزرنگ.14 ـ کوزه‏هاى متعدد.15 ـ دو بازو بند نقره‏اى.16 ـ یک ظرف مسى.

وقتى چشم پیامبر به آنها افتاد فرمود: خداوندا، زندگى را بر گروهى که بیشتر ظروف آنها سفالست، مبارک گردان! ⁽⁸⁾

مهریه دختر پیامبر قابل دقت است.مهر او از مهر السنه است که همان پانصد درهم مى‏باشد . ⁽⁹⁾ در حقیقت، این ازدواج براى دیگران سرمشق بود.براى دختران و پسرانى که از بار سنگین مهریه مى‏نالند و گاهى قید ازدواج را مى‏زنند.

اساسا محیط زندگى زناشوئى، باید با صمیمیت و مهر و وفا گرم و مطبوع گردد، و گرنه مهریه‏هاى سنگین و جهیزیه‏هاى کمرشکن فروغى به زندگى نمى‏دهد.

در عصر حاضر، اولیاء دختر براى تحکیم موقعیت و تثبیت وضع دختر خود، داماد را زیر بار سنگین مهر قرار مى‏دهند تا روزى بر اثر بولهوسى دست به طلاق نزند.در صورتى که این کار هدف آنان را تأمین نمى‏کند، و درمان قطعى و علاج حقیقى آن اصلاح وضع اخلاقى جوانان است .محیط فرهنگ و اجتماع ما باید طورى باشد، که ریشه این افکار را در مغز جوانان ما پدید نیاورد، و گرنه گاهى کار به جائى مى‏رسد که دختر حاضر مى‏شود، با بذل مهر خود، از خانه شوهر، جان به سلامت برد.

مراسم عروسى

گروهى از طرف داماد و عروس دعوت شدند، و على به افتخار همسر گرامى خود ولیمه‏اى ترتیب داد.پس از صرف غذا، رسول گرامى فاطمه را به حضور خود طلبید، فاطمه در حالى که شرم و حیا سراسر وجود او را فراگرفته بود، شرفیاب محضر پیامبر گردید.عرق حجب و خجالت از پیشانى او مى‏ریخت.وقتى چشم او به پیامبر افتاد، پاى او لغزید و نزدیک بود به زمین بخورد.پیامبر دست دختر گرامى خود را گرفت و در حق او دعا فرمود و گفت:

خداوندا تو را از تمام لغزشها مصون بدارد. ⁽¹⁰⁾ آنگاه چهره زهرا را باز کرد و دست عروس را در دست داماد نهاد و چنین گفت: بارک الله لک فی ابنة رسول الله یا على نعمه الزوجة فاطمة. «سپس رو به فاطمه کرد و گفت نعم البعل على» .

به دیگر سخن: پیامبر، در آن شب صمیمیت و اخلاصى نشان داد، که هنوز در اجتماع کنونى ما با آن همه رشد و تکامل، این مقدار صفا و صمیمیت وجود ندارد.از آن جمله دست دختر خود را گرفت در دست على گذارد.فضائل على را براى دختر خود بازگو کرد، از شخصیت دختر خود و اینکه اگر على آفریده نشده بود، همشأنى براى او نبود، یادآور شد، و بعدا کارهاى خانه و وظایف زندگى را تقسیم کرد.کارهاى درون خانه را بر عهده فاطمه گذارد، و وظائف خارج از خانه را بر دوش على نهاد!

در این موقع بنا به گفته بعضى، به زنان مهاجر و انصار دستور داد که دور ناقه دختر او را بگیرند و به خانه شوهر برسانند.به این ترتیب جریان ازدواج با فضیلت‏ترین زنان جهان پایان پذیرفت.

گاهى گفته مى‏شود که پیامبر به شخصیت برجسته‏اى، مانند سلمان دستور داد که مهار شتر زهرا را بگیرد و بکشد و از این طریق جلالت دختر خود را اعلام‏دارد.شیرین‏تر از همه لحظه‏اى بود که داماد و عروس به حجله رفتند، در حالى که هر دو از کثرت شرم به زمین مى‏نگریستند .پیامبر وارد شد، ظرف آبى به دست گرفت، به عنوان تفأل بر سر و بر اطراف بدن دختر پاشید .زیرا آب مایه حیات است و در حق هر دو دعا فرمود:

اللهم هذه إبنتی و احب الخلق إلی اللهم و هذا أخی و أحب الخلق إلی اللهم اجعله ولیا و... ⁽¹¹⁾

پروردگارا! این دختر من و محبوب‏ترین مردم نزد من است.پروردگارا! على نیز گرامى‏ترین مسلمانان نزد من است.خداوندا، رشته محبت آن دو را استوارتر فرما...

در اینجا، براى اداء حق مقام دختر پیامبر، حدیث زیر را نقل مى‏نمائیم: ⁽¹²⁾

انس بن مالک نقل کرد: پیامبر ششماه تمام هنگام طلوع فجر از خانه بیرون مى‏آمد و رهسپار مسجد مى‏گشت و مرتب در آندم مقابل در خانه فاطمه مى‏ایستاد و مى‏فرمود:

اهل بیت من! به یاد نماز باشید.خداوند مى‏خواهد از شما اهل بیت، همه گونه پلیدى را دور کند. ⁽¹³⁾

پى‏نوشت‏ها:

1.سوره نور/ .23

.2 «من لا یحضره الفقیه» ، / .410

3.این بخش مربوط به تاریخ نگارش کتاب است، سپاس خدا را که انقلاب اسلامى میهن ما به بسیارى از نابسامانیها پایان داد.

4.سوره آل عمران/ .61

5.در جریان مباهله با نصاراى نجران، پیامبر، تنها على و فاطمه و حسنین را همراه خود به خارج مدینه آورد.مشروح این واقعه، در حوادث سال دهم خواهد آمد.

.6 «بحار الانوار» ، ج 43/ .93

7.همان مدرک.

8.اللهم بارک لقوم جل آنیتهم الخزف ـ «بحار الانوار» ، 43/94 یا «کشف الغمه» ، ج 1/ .359

.9 «وسائل الشیعه» ، ج 15/ .8

.10 «بحار الانوار» ، ج 43/ .96

11.اقالک الله العثرة ـ «بحار الانوار» ، ج 43/ .96

.12 «مسند احمد» ، ج 2/ .259

13.الصلاة یا اهل البیت، انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا .