مراتب و روشهای قرائت قرآن
مراتب و روشهای قرائت
قرآن
پس از شناخت اجمالی جایگاه قاریان و راویان لازم است به علم قرائت و
انواع قرائت بپردازیم که ابتداء به تعریف این علم با ارزش می پردازیم (به سه تعریف
مهم که یک هدف را دنبال می کنند اکتفا می کنیم)
تعریف علم قرائت علم قرائت به سلسله اصول و عقائدی می گویند که بوسیله
آنها می توانیم نحوه خواندن و قرائت خودمان را مطابق با قرائت ُقرّائــی کنیم که
سند قرائت آنان به پیامبر گرامی اسلام (ص) منتهی می گردد
. علم قرائت عبارتست از بیان طریقه خواندن
قرآن مجید مطابق قرائت قُرّائــی که سند قرائت آنان به حضرت ختمی مرتبت محمد (ص)
منتهی می شود
علم قرائت عبارتست از « طُرُق و روایات قرآنی است که با اِسناد به
ثبوت رسیده است تا عمل به آن لازم الاتباع باشد »
نتیجهیعنی قرائت ما مثل قرائت رسول اکرم (ص) و تقلید از ایشان باشد
موضوع علم قرائت، ترتیل است
اولین کتاب درباره علم قرائت : نخستین کسی که درباره علم قرائت کتابی
تدوین نمود « ابان ابن تغلِب » شاگرد امام سجاد (ع) بوده است
نام کتاب: ابن ندیم در کتاب الفهرست خود نام این کتاب را « کتاب
القرائات » به شمار آورده است
چگونگی و انواع قرائت از نظر سرعت
قرآن کریم به چهار کیفیت قرائت می شود که در همه آنها رعایت قوائد
تجویدی، وقف و ابتدا، الحان عرب و صوت زیبا لازم است
انواع قرائت به ترتیب سرعت: الف-
تحقیق، ب- ترتیل، ج- تدویر، د- تحدیر (حدر)
خصوصیات قرائت تحقیق
در لغت یعنی « رسیدن
یه حقیقت شیء مبالغه در انجام چیزی بدون کمی و زیادی »، در اصطلاح قرائت: خواندن
قرآن با رعایت تمامی قواعد (در حد اعلاء) ، با حداکثر آرامش، بدون در نظر گرفتن معانی آیات
طریقه و روشقرائت تحقیق روش قرائت ورش روای نافع و حمزه کوفی بوده است
که معتقد به اشباع مد متصل و منفصب بوده اند
امتیازات و فوائد تحقیقتعلیم قرائت به شاگردان، 2. تمرین و ریاضت زبان
برای فراگیری قواعد تجویدی، 3. به کارگیری کلیه اصول و قواعد تجویدی
اندازه سرعتدر این روش سرعت قرائت طوری است که کل قرآن در 60 ساعت
تلاوت می شود. بطور مثال اگر قرآن بخط عثمان طه منظور باشد بطور میانگین هر صفحه
حدود 6 دقیقه خوانده می شود
خصوصیات قرائت ترتیل
در لغت یعنی « نظم و
ترتیب در کلام » مثلا در عبارت رتَّل الًکَلامَ یعنی سخن را خوب (با مراعات قواعد)
بیان کرد. در اصطلاح قرائت: یعنی « خواندن قرآن با رعایت تمامی قواعد، بصورتی
شمرده همراه با تأنی و تَفهّم و تدبّر در معانی
قرائت ترتیل از سنّت رسول اکرم (ص) بوده است. به طوری که ام سلمه (رض) این گونه قرائتِ حضرت رسول (ص) را قرائت تفسیر کننده حرف بحرف توصیف
کرده است
روش اکثر علمای قرائت است
امتیازات و فوائد . تصریح قرآن به قرائت
ترتیل و توجه معصومو (ع)، به این نوع قرائت، 2. بدان سرعت نیست که در قواعد تجویدی
خللی وارد آید، 3.
بدان کندی نیست که همچون تحقیق، آیات کمتری خوانده شود، 4. تجوید حروف
و حفظ وقوف رعایت می گردد، 5. فرصت کافی برای تدبّر و تفّهم در معانی وجود دارد
اندازه سرعتبرخی سرعت این روش قرائت را شبیه تحقیق دانسته اند، و برخی
دیگر کمتر از تحقیق دانسته اند
خصوصیات قرائت تدویر
تعریف: در لغت یعنی «
به گردش در آوردن» ، در اصطلاح قرائت: نوع متوسطی از قرائت است یعنی حالتی است بین
تحقیق و تحدیر
طریقه و روشقرائت تدویر روش قرائت عاصم، کسائی، ابن عامر و بیشتر اهل
ادا و پیشوایان قرائت است و مورد توجه قرّائــی است که قائل به توسط مدها هستند
امتیاز و فائدهدر این روش نسبت به دو روش قبلی (تحقیق و ترتیل ) قرآن
بیشتری در زمان کمتر تلاوت می شود
اندازه سرعت در قرائت تدویر سرعت طوری است که کل قرآن در 30 ساعت
تلاوت می شود یعنی اگر قرآن منتخب مثلا بخط عثمان طه باشد که قبلا ذکر گردید بطور
میانگین هر صفحه حدود 3 دقیقه خوانده می شود
تذکر:
قرائت تدویر همان است که به غلط مشهور آنرا ترتیل گویند. ( در ماه
مبارک رمضان از رادیو پخش می شود
خصوصیات قرائت به روش
تحدیر
تعریف در لغت یعنی « سرعت گرفتن و از سراشیبی به پائین آمدن »، در
اصطلاح قرائت:
خواندن قرآن با سرعت زیاد همراه با رعایت قواعد تجوید. در این مورد
نباید تفریط در به کار بردن قواعد به حدی برسد که به قرائت لطمه زده، تلاوت به آن
صحیح نباشد. قرائت تحدیر قرائت ابن کثیر، قالون و ابوعمرو و ابو جعفر است. (
کسانیکه مدّ منفصل را به قصر خوانده اند
تلاوت قرآن به حدر برای قاریان حاذق و مسلط بر قواعد مطلوب و مفید است
امتیازات و فوائد روش تحدیر در روش قرائت حدر، قرآن سریعتر خوانده می
شود و کلمات بیشتری تلاوت می گردد بدین ترتیت مطابق فرموده خداوند متعال « مَنً جــاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ اَمثالِها » اجر و ثواب عائد
قاری می شود
2. از این روش در ختم سریع قرآن استفاده می
شود. 3. این روش برای حفّاظ در جهت تمرین و تکرار نیز بکار می آید
اندازه سرعت: در قرائت تحدیر سرعت
طوری است که کل قرآن در 15 ساعت تلاوت می شود بر اساس قرآنی که ذکر شد هر صفحه
بطور میانگین 5/1 دقیقه طول می کشد
تذکر:
قواعد تجویدی از قبیل مدها، مدت زمان اخفاء، غنّه و ... با توجه به
سرعت در قرائت به نسبت تقلیل می یابد ( ولی هرگز نباید از میان برود
