انزال دیر رس (تاخیر در انزال)

انزال دیررس عبارت است از تاخیر در انزال به میزانی که سبب ناراحتی بیمار گردد. در انزال دیررس زمان رسیدن به انزال به مقدار زیاد مثلا به 60-45 دقیقه یا بیشتر افزایش می یاید. حدود 4 درصد مردان مبتلا به انزال دیررس هستند.

اختلالات جنسی شایع در مردان را می توان به سه دستۀ بزرگ تقسیم کرد: اختلال در میل جنسی، اختلال در نعوظ، و اختلال در انزال. خود اختلال در انزال 5 نوع شایع دارد که عبارتند از: انزال زودرس، انزال دیررس، ناتوانی در رسیدن به انزال، انزال دردناک و عدم انزال. فرایند انزال در مردان تحت کنترل سیستم عصبی خودکار می باشد. بنابراین یک مرد نمی تواند انزال خود را تحت کنترل در آورد. اینکه کدام قسمت از مغز انزال را کنترل می کند، دقیق مشخص نمی باشد. انزال دیررس عبارت است از تاخیر در انزال به میزانی که سبب ناراحتی بیمار گردد. در بیش از 80 درصد مردان فرایند انزال ظرف 5-2 دقیقه اتفاق می افتد. در انزال دیررس این زمان به مقدار زیاد مثلا به 60-45 دقیقه یا بیشتر افزایش می یاید. حدود 4 درصد مردان مبتلا به انزال دیررس هستند.

انزال دیررس علل خیلی زیادی دارد ولی مهمترین آنها به قرار زیر می باشند:

• علل فیزیولوژیک

o کاهش حس دستگاه تناسلی

o رفلکسهای عصبی تناسلی کند

o تحریک تناسلی بخصوص

• سن

• بیماریهای مادرزادی

• آناتومیک

o جراحی پروستات

o جراحی گردن مثانه

• عصبی

o بیماری دیابت یا قند

o آسیب به نخاع شوکی

o برداشتن تمام پروستات در سرطان پروستات

o برداشتن روده بزرگ

o قطع زنجیره سمپاتیک

o آنوریسم (گشاد شدن) آئورت شکمی

o برداشتن غدد لنفاوی شکم توسط جراحی

• بیماریهای غدد درون ریز

o دیابت

o کم کاری غدد جنسی

o کم کاری تیروئید

• روحی – روانی

مصرف بعضی از داروها سبب انزال دیررس یا تاخیر در انزال می شود. لیست این داروها بسیار زیاد است، ولی مهمترین آنها عبارتند از:

• مهار کننده های گیرنده های آلفا مثل پرازوسین

• داروهای روانگردان

• بعضی از ضد افسردگیها

• مهار کننده های گیرنده های بتا مثل آتنلول

• بکلوفن

• بنزودیازپینها مثل دیازپام و کلردیازپوکساید

• ناپروکسن

• مواد نخدر

• مدر های تیازیدی مثل هیدروکلرو تیازید

یکی از علل انزال دیررس تحریکات جنسی ناکافی است. مردانیکه بصورت دائم در حال تحریک جنسی هستند، ممکن است سرانجام دچار انزال دیررس و یا عدم انزال شوند. مردانیکه همیشه یک نوع از تحریک جنسی را تجربه می کنند (مثل خود ارضائی) ممکن است در مواجهه با یک تحریک جنسی متفاوت (رابطه زناشوئی طبیعی) نتوانند به ارضاء جنسی برسند.

برای رسیدن به ارضاء جنسی باید تحریکات جنسی از طریق سیستم عصبی به مغز منتقل و از مغز دوباره پیامهای ثانویه به ناحیه تناسلی ارسال و سبب انزال مرد گردند. اگر این سیستم عصبی به هر دلیلی مختل شود، سبب تاخیر در انزال و یا عدم انزال می شود. از دهه سوم زندگی فیبرهای عصبی که مخصوص هدایت سریع تحریکات عصبی هستند، رفته رفته کم می شوند، علاوه از آن با افزایش سن از حساسیت آلت تناسلی کاسته می شود، و بدین دلیل با افزایش سن، معمولا مرد دچار تاخیر در انزال می شود. منی انسان مجموعه ای از ترشحات پروستات و کیسه های منوی است. یک درصد حجم منی را اسپرمها تشکیل می دهند که توسط بیضه ها تولید می شوند. منی در کیسه های منوی ذخیره شده و هنگام انزال از طریق لوله های منی بر به مجرای ادرار تخلیه می شود (شکل). هر نوع بیماری مادرزادی و یا اکتسابی که سبب تغییر شکل و انسداد سیستم منی بر گردد، سبب ایجاد اشکال در انزال می شود.

اعصاب مربوط به انزال از نخاع شوکی وارد لگن شده و از آنجا به دستگاه تناسلی می روند. هر نوع جراحی وسیع لگنی مثل برداشتن روده بزرگ در سرطان روده و برداشتن تمام پروستات در سرطان پروستات (توجه داشته باشید که عمل جراحی برای بزرگی خوش خیم پروستات با عمل جراحی برای سرطان پروستات متفاوت است) سبب آسیب به اعصاب دستگاه تناسلی شده و ضمن ایجاد اختلال در انزال ممکن است سبب اختلال در نعوظ نیز گردند. گاها پرتو درمانی ناحیه لگن نیز سبب انزال دیررس می گردد. هنگام انزال قبل از ورود منی به مجرای ادرار، گردن مثانه بسته می شود تا منی وارد مثانه نشده و خارج گردد. هر نوع جراحی که در آن گردن مثانه برداشته شده و یا آسیب ببیند، سبب ایجاد اختلال در انزال می شود، سردسته آنها عمل جرای پروستات برای بزرگی پروستات است. در این عمل جراحی گردن مثانه برداشته شده و منی در 80 درصد موارد به طرف عقب رفته و وارد مثانه می شود.

همانطور که در بالا ذکر شد، مهمترین عامل برای انزال طبیعی، وجود یک سیستم عصبی طبیعی است. هر نوع آسیب به سیستم عصبی سبب اختلال در انزال می شود. مهمترین‌آنها آسیب نخاعی است. هر قدر قسمتهای پائین تر نخاع آسیب ببینند، احتمال اختلال در انزال بیشتر است. توانائی به انزال در آسیب نخاعی بشدت آسیب می بیند. اگر آسیب نخاع کامل باشد و نورونهای حرکتی فوقانی را گرفتار کرده باشد، فقط 5 درصد این مردان توانائی انزال را حفظ خواهند کرد. از سایر بیماریها که بعلت آسیب سیستم عصبی سبب انزال دیررس می شود، بیماری ام اس (MS) است. زنجیره سمپاتیک در اطراف ستون فقرات از بالا تا پائین کشیده شده است و حاوی اعصابی است که در انزال دخیل هستند. گاها در بعضی از جراحیها این زنجیره برداشته شده و یا قطع می شود. اختلال در انزال در این بیماران خیلی شایع است.

شاید مهمترین بیماری که سبب انزال دیررس می شود، دیابت یا مرض قند باشد. در این بیماری بعلت آسیب به اعصاب دخیل در انزال، انزال دیررس یا عدم انزال ایجاد می شود. این بیماران معمولا دارای اختلال در نعوظ نیز هستند.

تشخیص انزال دیررس

برای تشخیص انزال دیررس در ابتدا باید یک شرح حال دقیق از بیمار اخذ و معاینات لازم را انجام داد. باید موقیعت اجتماعی و فرهنگی و حالات روحی و روانی بیمار را سنجید. این بیماران نیاز به آزمایشات دقیق دارند. بطور خلاصه برای تشخیص انزال دیررس از اقدامات زیر استفاده می شود:

• آزمایشات خون از جمله آزمایشات هورمونی و قند خون

• بررسی عملکرد سیستم عصبی خودکار

• انجام تصویر برداری از نظر اختلالات مادرزادی و اکتسابی سیستم انزالی

• سیستوسکوپی

درمان انزال دیررس

لازمه درمان صحیح تشخیص دقیق علت انزال دیررس است. گاهی باید علت اصلی را برطرف کرد. ولی اکثرا نیاز به دارودرمانی پیدا می شود. گاها لازم است داروئی که بیمار مصرف می کند، عوض کرد. گاها لازم است برای بیمار روش صحیح رابطه زناشوئی را آموزش داد.

داروهائیکه در درمان انزال دیررس مفید هستند به قرار زیر می باشند:

• داروهائیکه میزان دوپامین را در خون بالا می برند

• داروهائیکه گیرنده های آلفا را تحریک می کنند

• داروهائیکه بعضی گیرنده های سروتونین را تحریک می کنند

• بعضی محرکهای گیرنده های هیستامینی

البته در تعدادی از موارد بیمار نیازمند روان درمانی یا رفتار درمانی است که در این موارد همکاران روانشناس بالینی متخصص در این زمینه خیلی کمک کننده خواهند بود.

منبع: آقای دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح بیماریهای کلیه و مجاری ادراری، استاد دانشگاه