نکاتی درباره توانایی در بیان افکار

 

تعریف جرأت ورزی

جرات ورزی یعنی توانایی در بیان افکار ، احساسات و عقاید خود به شکل مستقیم، صادقانه و متناسب به نحوی که به حقوق خود و دیگران صدمه ای نرسانیم.

انواع رفتار جرأت مندانه

۱ – رد جرأت مندانه

زمانی که با درخواست های نادرست و نامعقول دیگران مواجه می شویمف می توانیم با روش رد قاطعانه ( جرأت مندانه) به درخواست آنان پاسخ منفی بدهیم.

مثال :‌اگر به میهمانی دعوت شدیم که اعضای شرکت کننده در آن را نمی شناسیم و نمی خواهیم در آن میهمانی شرکت کنیم،

می گوییم : متأسفم من در میهمانی ای که اعضای آن را نمی شناسم ، شرکت نمی کنم .

۲- درخواست جرأت مندانه

از این روش در مواقعی که نیازمند کمک گرفتن از دیگران هستیم، استفاده می کنیم. مثال : اگر برای حل یک مشکل بخواهیم از والدین یا دوستی کمک بگیریم، می گوییم‌: من برای حل مشکلم نیازمند کمک و همفکری شما می باشم،آیا می توانید به من کمک کنید؟

۳ – بیان جرأت مندانه

از این روش برای بیان احساس و افکار خود در تقدیر و تشکر از دیگران استفاده می کنیم.
شما می توانستید بهتر به این موضوع بپردازید.
از دعوت شما سپاسگزارم.
غذایی که درست کردید فوق العاده خوش مزه است.

هدف های جرأت مندی

در مهارت جرأت مندی هدف، تغییر در خود ماست، نه تغییر در دیگران، تا بتوانیم نیازها و احساسات و افکار خود را ابراز کنیم و از آسیب های احتمالی در امان بمانیم.

در بعضی مواقع از رفتارهای جرأت مندانه که استفاده می کنیم، ممکن است به هدفی که می خواهیم دست نیابیم ولی ازاین که توانسته ایم اصول رفتار جرأت مندانه را اجرا کنیمف نشاط و اعتماد به نفس ما تقویت می شود.

مثال : در درخواست جرأت مندانه ممکن است بگوییم : من به همفکری شما در حل مشکلم نیازمندم.

ولی فرد مقابل پاسخ منفی دهد. در این جا هدف درخواست جرأت مندانه بوده است که ما انجام داده ایم، حتی اگر به هدف نهایی نرسیم، در این صورت درخواست جرأت مندانه را از شخص دیگری می نماییم تا به حل مشکل دست یابیم.

مثال هایی برای درک بیشتر تفاوت رفتار جرأت مندانه با رفتار انفعالی و پرخاشگرانه :

۱ – درصف خرید ایستاده ایم، فردی می خواهد خودش را جلوی ما جا بزند به ما می گوید : من عجله دارم اجازه می دهید زودتر از شما خرید کنم؟

پاسخ انفعالی : خیلی خوب

پاسخ پرخاشگرانه : به جهنم که عجله داری برو آخر صف بایست.

پاسخ جرأت مندانه : متأسفم، نمی توانم، من هم عجله دارم.

۲ – یکی از آشنایان ما را برای روز تعطیل امانت می خواهد به ما می گوید: آخر هفته ماشینت را به من می دهی ؟

پاسخ انفعالی : من خودم برنامه هایی داشتم، ولی باشد.

پاسخ پرخاشگرانه : خیلی پررو هستی که یک دفعه از من چنین تقاضایی می کنی، فراموشش کن.

پاسخ جرأت مندانه : از قبل برای آخر هفته برنامه ریزی کرده ام، خوش حال می شوم در آینده به شما قرض بدهم، به شرط آن که زودتر خبر دهید.

۳ – یکی از اقوام قصد دارد شب به خانه ی ما بیاید ولی ما آمادگی نداریم زنگ می زند و می گوید : زنگ زدم ببینم هستید، تا شب خودمتتان برسیم ؟

پاسخ انفعالی : خودمان برنامه ای داشتیم ولی باشد تشریف بیاورید.

پاسخ پرخاشگرانه : شما نمی توانید هر وقت دلتان خواست به دیدن ما بیابید ، ما هم برای خود برنامه هایی داریم.

پاسخ جرأت مندانه : امشب برای ما وقت مناسبی نیست، اگر موافقید وقت دیگری را تعیین کنیم.

نه مقدس

گفتن نه و یا بله در مقابل درخواست دیگران زمانی که به اختیار خود انسان باشد، جرأت مندی است. هر گاه در مقابل درخواست غیرموجه و نا به جای دیگران به دلیل رودربایستی یا ترس و یا هر دلیل غیرمنطقی دیگری نتوانیم با جرات از کلمه ی «نه» استفاده کنیم، خود را مورد هجوم بسیاری از آسیب ها و فشارها قرار خواهیم داد.

از جمله مواردی که ضروری است از کلمه ی «نه» به عنوان یک ناجی مقدس ارتباطی استفاده کنیم، موقعیت های زیر می باشد :

۱ – زمانی که از سوی دیگران خواسته ای نامعقول مطرح می شود.
۲ – زمانی که مشغول کار مهمی هستیم، شخصی کاری با اولویت کمتر را به ما پیشنهاد می دهد.
۳ – زمانی که برای «کار پیشنهادی» مهارت و دانش کافی را نداریم.
۴ – زمانی که خیلی عصبانی و ناراحت هستیم.
۵ – زمانی که کار پیشنهادی را کس دیگری می تواند به خوبی انجام دهد.
۶ – زمانی که پیشنهاد دهنده، به هویت و حریم شخصی ما قصد تجاوز داشته باشد.
۷ – زمانی که از ما بر خلاف علائق، معیارها یا اعتقادات دینی و ارزشی ما ، چیزی را طلب نمایند.

مواردی که رفتار جرأت مندانه توصیه نمی شود :

۱ – زمانی که در موقعیت خطرناکی قرار داریم. مثلاً زمانی که شاهد صحنه ی تصادف در خیابان و مجروح شدن دیگران بوده ایم و از ما می خواهند مجروحین را به مرکز درمانی برسانیم، رد جرأت مندانه به درخواست آنان می تواند بسیار مشکل آفرین و خطر ساز باشد.

۲ – زمانی که طرف مقابل ما در شرایط روحی مناسبی قرار ندارد. مثلاً شخصی با حالت خشم و عصبانیت تمام، با عجله وارد نانوایی شده و خارج از نوبت نان را بر می دارد، در این جا درخواست جرأت نمدانه به عمق مشکل می افزاید.

۳ – زمانی که دیگران می خواهند با رفتارشان ما را تحریک کنند. مثلاً شخصی که در حال کشیدن سیگار می باشد، می خواهند درباره مضرات مصرف سیگار با ما بحث کند.

مهارت هایی برای ابراز جرأت مندی

برای عینی تر کردن کاربرد مهارت ها، فرض کنیم کسی ما را به میهمانی دعوت می کند که اصلاً دیگران و آن خانه را نمی شناسیم ، در این صورت از روش های بیان جرأت مندانه زیر استفاده می نماییم :

۱ – نه گفتن :
نه نمی آیم.
من اهل این جور میهمانی ها نیستم.
نه حتماً باید بروم منزل


۲ – تغییر دادن موضوع :
در این روش موضوع صحبت را عوض می کنیم.
راستی فیلم دیشب را دیدی ؟
فردا امتحان داریم ؟
فردا امتحان داریم؟
لباسی که خریدیف خیلی قشنگه !

۳ – دلیل آوردن :
رفتن به خانه ای که نمی شناسم را اصلاً درست نمی دانم.
دلیلی ندارد به جایی بروم که راضی نیستم..
روحیه ام در این جور میهمانی ها ضعیف می شود.


۴ – ایجاد احساس شخصیت مهم تر در طرف مقابل :
انتظار نداشتم این پیشنهاد را به من بدهی !
من روی شما یک جور دیگر فکر می کردم !
من شما را عاقل تر از این ها می دانستم!


۵ – ارائه پیشنهاد بهتر :
حاضرم با شما سینما بیایم ولی میهمانی نمی آیم.
بیا برویم منزل ما.

۶ – نشان دادن شأن بالا خانوادگی خود :
در خانواده ما رسم نیست که در این جور میهمانی ها شرکت کنیم.
اگر این موضوع را درخانواده ام مطرح کنم، آن ها خیلی تعجب می کنند.


۷ – بیان موضوع در قالب شوخی :
من هنوز بچه ام، بزرگ نشده ام.
من شب ها زود خوابم می بره.


۸ – پافشاری و اصار در رد درخواست:
گفتم که اهل رفت و آمد با غریبه ها نیستم.
دیگر حرفش را نزن، به هیچ وجه نمی آیم.


۹ – دور شدن از موقعیت :
در مواقعی که می بینیم شخص خیلی اصرار می کند، بهتر است از ان محل و موقعیت دور شویم.


۱۰ – ابراز همدلی :
شاید دلت می خواست که من با شما بیایم، این موضوع را می فهمم ولی متأسفانه در این گونه میهمانی ها شرکت نمی کنم.


۱۱ – پیدا کردن راه حل مناسب با نظر خواستن از طرف مقابل :
موافقید جای غیر از میهمانی برویم که شما هم دوست داشته باشید؟


۱۲ – معذرت خواهی :
با عرض پوزش به هیچ وجه نمی آید، امیدوارم مرا ببخشید


۱۳ – تشکر و قدردانی :
لطف کردید مرا به میهمانی دعوت کردید، ولی من دوست نداردم و نمی آیم.


منتظر بمان، اما معطل نشو / تأمل کن ، اما توقف نکن / صریح باش، اما گستاخ نباش / بگو آری، اما نگو حتماً / بگو نه ، اما نگو ابداً