عادت ماهانه چیست؟

به خونریزیهای قاعدگی در فواصل زمانی نسبتاً مشخص دوره های قاعدگی اطلاق می شود.از زمان شروع خونریزی قاعدگی تاشروع خونریزی دوره بعدی یک عادت ماهانه یا دوره قاعدگی گفته می شود.

چرا خونریزی قاعدگی اتفاق می افتد؟

رحم از اعضای مهم دستگاه تناسلی زن بوده که در داخل لگن و پشت مثانه قراردارد و به صورت یک کیسه وارونه دارای یک فضای حقیقی است و از راه مهبل به خارج از بدن راه دارد. بر اثر تغییرات هورمونی که بصورت دورهای رخ میدهند، پوشش داخلی آن ریزش کرده همراه با خون از راه مهبل خر میشود که به آن خونریزی قاعدگی گفته می شود. سپس به تدریج پوشش داخلی رحم ترمیم پیدا کرده، دوباره در زمان مشخصی در دوره بعدی ریزش می کند.

طول مدت طبیعی یک دوره قاعدگی چقدر است؟

                                                                                                   

 

 

 

طول مدت هر دوره قاعدگی یعنی ازاولین روزخونریزی قاعدگی تا شروع خونریزی بعد از 21 تا 35  روز طبیعی تلقی می شود و معمولاً فاصله دو قاعدگی 28 روز است.در حالت طبیعی ممکن است دوره های قاعدگی چند روز با هم تفاوت داشته باشند، ممکن است شخصی یکبار پس از 25 روز و بار دیگر پس از 30 روز قاعده شود.اگرچه معمولاً طول مدت هر دوره در یک شخص تقریباً با تفاوت یکی دو روز ثابت است اما تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر فشارهای روحی، تغییرات فصلی، وضعیت تغذیه،  فعالیت فیزیکی شدید، مصرف برخی داروها وغیره ممکن است طول مدت هر دوره قاعدگی چند روز کم یا زیاد شود. اما اگر این تفاوت زیاد باشد یعنی بیش از 10 روز (برای مثال یکبار 23 روزه پریود میشود و در دوره بعدی 34 روزه و این مسئله تکرار شود) بجز در دوران شیردهی، در سایر موارد غیر طبیعی است و به بررسی توسط پزشک نیاز دارد. البته باید خاطر نشان ساخت که ممکن است دراولین قاعدگی به مدت چند ماه و حتی یکسال بین اولین و دومین قاعدگی فاصله بوجود آید که اشکالی ندارد. معمولاً از شروع اولین قاعدگی تا ایجاد قاعدگیهای منظم دو سال طول می کشد.

توجه داشته باشید که در اثر تغییرات هورمونی دربسیاری از دختران ترشحات دیگری به غیر از خون قاعدگی در طول ماه وجود دارد که معمولاً زرد کم رنگ و یا سفید و یا بیرنگ می باشد وبوی کمی داشته و یا اصلاً بوئی ندارد. اگر رنگ این ترشحات قهوه ای یا سبز شود و یا بوی شدید داشته باشد که ممکن است باعث خارش و سوزش شود در این وضعیت باید به پزشک مراجعه شود.

مقدار و طول مدت خونریزی قاعدگی چقدر است؟

در حالت طبیعی مقدار خونریزی قاعدگی در هر دوره بطور متوسط 35 تا 60  سی سی و حداکثر 80 سی سی میباشد. بطورمعمول 3 تا 5 پد بهداشتی در روز مورد استفاده قرار می گیرد. مدت خونریزی قاعدگی طبیعی 3 تا 8 روز است. اگر کمتر یا بیشتراز این مقدار باشد ممکن است غیر طبیعی بوده ، بهتراست به پزشک مراجعه شود. اگر مقدار خونریزی کم باشد ولی طول مدت آن بیش از 8 روز باشد باز هم غیر طبیعی است. اگر چه افزایش طول مدت خونریزی معمولاً همراه با افزایش مقدار آن است ولی گاهی به دلیل وجود اختلالات داخل رحمی ، مهبلی یا هورمونی خونریزی کم ولی طولانی مدت      می شود. لازم به ذکر است اولین خونریزی های قاعدگی ممکن است نا مرتب باشند و میزان خونریزی گاهی کم و گاهی زیاد باشد. این حالات دراولین قاعدگی ها طبیعی محسوب میشود و معمولاً طی 2 سال حتی بدون درمان بهبود می یابند.

در صورت وجود هر یک از حالات زیر قاعدگی غیر طبیعی تلقی می شود و بایستی به پزشک مراجعه شود:

طول مدت دوره بیش از 35 روز و یا کمتر از 21 روز باشد.

طول مدت خونریزی قاعدگی از 8 روز بیشتر(حتی اگر شروع آن با لکه بینی باشد ) و از 3 روز کمتر باشد.

مقدار خونریزی در هر دوره بیش از 80 سی سی باشد (بطور معمول 3 تا 5 پد بهداشتی در روز مورد استفاده قرار می گیرد).

خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی و معمولاً در حد لکه بینی باشد.

خونریزی یا لکه بینی در میان دوره قاعدگی وجود داشته باشد.

طول مدت دوره های قاعدگی بسیار متغیر و نا منظم باشد.

در خونریزی قاعدگی ، لخته دیده شود.

نکات بهداشتی مربوط به زمان قاعدگی

بروز اولین قاعدگی نبایستی باعث ترس ونگرانی شود این امر نشان میدهد که شما سالم هستید و نوید بالقوه مادر شدن را که ارزشی بس بزرگ است به شما می دهد. در صورت وجود هر گونه نگرانی و ابهام علاوه بر مشورت با مادر یا خواهر بزرگتر می توانید با اولیای مدرسه و کارکنان بهداشتی نیز مشورت نمایید.

به علت باز بودن دهانه رحم دراین دوران رعایت بهداشت فردی بسیار ضروری می باشد و عدم رعایت آن ممکن است منجر به ایجاد عفونت و عوارضی نظیر نازائی در آینده گردد. خون به محض اینکه مدتی بماند متعفن می شود لذا نظافت، حمام کردن بطور منظم و با فواصل کم و تعویض پد بهداشتی بلافاصله پس از خیس شدن یا با فاصله های کوتاه ضروری است. این امرسبب نشاط و شادابی فرد می شود. بهتر است لباسهای زیر نخی باشند و با فواصل کوتاه تعویض شده ، بعد از شستن درنور آفتاب یا بوسیله اطو خشک شوند. شستشوی بدن و حمام کردن در دوران قاعدگی امری است لازم و بر خلاف عقیده عوام که حمام کردن و شستشو در این دوران را خطرناک می دانستند، نه تنها ضرری ندارد، بلکه از نظر حفظ سلامت و رفع خستگی و کسالت بسیار مفید است . باید توجه داشت که حتی الامکان به شکل ایستاده حمام شود تا به آلودگی های میکروبی کف حمام مبتلا نشود. در این ایام از رفتن به داخل وان و استخر خودداری شود. دراین دوره استراحت مطلق ضرورتی ندارد چون قاعدگی امری است طبیعی و باید فعالیتهای روزانه و ورزشهای سبک انجام شوند. چنانچه امکان و استفاده از پد بهداشتی وجود نداشته باشد لازم است از پارچه های معمولی و قابل شستشو استفاده شود و پس از مصرف، آنها را با آب و صابون شسته، در آفتاب خشک و سپس اطو نمود. خشک کردن در نقاطی که نور آفتاب وجود ندارد  و تاریک است، غیر بهداشتی بوده و صحیح نیست.

انجام فعالیت ها و ورزشهای عادی و سبک دراین دوران نه تنها هیچگونه منعی ندارد بلکه مفید هم میباشد وبه آرامش عضلات کمک می کند. بدترین کار دراز کشیدن روی تخت و بی حرکت ماندن است.

به منظور جبران خون از دست رفته بخصوص در این دوران از غذاهای مقوی نظیر شیر، گوشت، حبوبات، سبزیجات، لبنیات و میوه جات تازه استفاده شود.

هیچگاه با دست کثیف ویا آلوده طهارت گرفته نشود.

در خانم ها به علت نزدیک بودن مقعد با فرج ونیز مجرای خروج ادرار، امکان انتقال انواع میکروبها به دستگاه تناسلی وجود دارد بنابراین برای پیشگیری از وقوع عفونت به هنگام طهارت باید ابتدا فرج (قسمت جلویی) وسپس مقعد شسته شود ودردوران قاعدگی نیز پس ازهربار دستشویی رفتن (خصوصاً بعد از اجابت مزاج) شستشو به طریقه فوق صورت گیرد و پس از شستشو با دستمال تمیز خشک شود. حتی الامکان ازآب سرداستفاده نشود زیرا ممکن است باعث بوجود آمدن انقباض و درد زیر شکم شود.

وجود درد در روزهای اول قاعدگی مساله ای طبیعی است علت این امر آزاد شدن موادی در آندومتر رحم است که باعث انقباض رحم ودر نتیجه درد می شود. در صورت شدت درد میتوان از داروهای تسکین دهنده با تجویز پزشک یا ماما استفاده نمود. بهتر است 48 تا 72 ساعت قبل از شروع قاعدگی این داروها مصرف شود. استفاده از حوله یا پارچه گرم در موضع هم مفید میباشد (گرما موجب شل شدن عضلات میشود و میتواند انقباضات را متوقف کند). رژیم غذایی مناسب (اجتناب از مصرف نمک زیاد، شکر، قهوه، چای) و استراحت کافی نیز می تواند در تسکین درد موثر باشند.

چند توصیه برای راحتی دوران قاعدگی

در این دوران بدن آب بیشتری را نگهداری می کند( که این امر ممکن است ایجاد تورم نماید) برای کاهش این مسئله می توان از حدود یک هفته قبل از شروع قاعدگی مصرف نمک را کم نمود.

ورزش سرعت جریان خون را زیاد می کند و به کاهش اظطراب و سردرد کمک می کند همچنین یبوست را که مکرر باعث ناراحتی می شود کاهش می دهد.

نوشیدن چندین لیوان آب در روز به هضم غذا کمک کرده و سبب کاهش یبوست می شود همچنین به داشتن پوست صاف و بدون لک و جوش کمک می کند.

اگر میزان خواب در دوران قاعدگی کافی باشد احساس راحتی بیشتری وجود دارد.

راحتی یا داشتن آرامش در این دوران مهم می باشد زیرا عصبانیت باعث ترشح موادی در بدن و در نتیجه انقباض و درد بیشتر میشود.

برای برطرف شدن گرفتگی عضلات و کم شدن درد موارد زیر نیز کمک کننده است:

نوشیدن مایعات گرم (بابونه و چای به دلیل مقدار زیاد کلسیم) در تخفیف گرفتگی عضلات توصیه می شود.

گرفتن دوش آب گرم

حرکت به صورت چهار دست و پا که در این حالت رحم به پایین متمایل می شود وبه شل شدن آن کمک می کند.

قاعدگی دردناک          

                  

قاعدگی دردناک یک مسئله شایع در زنان است که تقریباً نیمی از زنان در حین قاعدگی آن را تجربه می کنند. قاعدگی دردناک عبارتست از بروز درد چند ساعت قبل و یا همزمان با شروع خونریزی قاعدگی که اگر به دلیل بیماری خاصی نباشد به آن قاعدگی دردناک اولیه گفته می شود.

خصوصیات قاعدگی دردناک یا به اصطلاح طبیعی عبارتست از:

درد چند ساعت قبل و یا همزمان با شروع خونریزی قاعدگی اتفاق افتاده و بیش از 3روز ادامه نمی یابد.

درد در زیر دل (بالای ناحیه شرمگاهی) در خط وسط بوده و شدت آن کم یا زیاد می شود و به اصطلاح بصورت قولنجی است. گاهی این درد ممکن است به پشت، باسن و حتی کشاله ران تیر بکشد.

معمولاً در هر دوره قاعدگی تکرار می شود.

معمولاً همراه با درد علائمی نظیر سردرد، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی یا تحریک پذیری وجود دارد.

درد با ماساژ شکمی و گرم کردن موضعی کاهش می یابد.

در صورتی که قاعدگی دردناک دارای خصوصیاتی به جز موارد ذکر شده فوق بوده فرد مبتلا باید برای بررسی و تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کند.

برای کاهش شدت دردهای قاعدگی آموزش نکات زیر به مبتلایان بسیار کمک کننده است:

یک پارچه یا حوله را گرم کرده روزانه چند بار به مدت5 تا 10 دقیقه روی موضع درد بگذارید و در بقیه ساعات نیز لباس زیر گرم بپوشید.

در صورت امکان روزانه 2 بار، هر بار به مدت 10 تا 20 دقیقه زیر دوش آب گرم بروید.

از خواب زیاد یا کم خوابی پرهیز کنید.

اگر با رعایت نکات فوق بهبود حاصل نشود، می توانید به پزشک مراجعه کنید. پزشک در صورت عدم وجود مسئله خاصی، اقدام به تجویز یکی از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (نظیر ایبوبروفن، ایندومتاسین ویا مفنامیک اسید) می کند.

این داروها را بایستی چند ساعت قبل از شروع خونریزی قاعدگی و یا همزمان با آن و طبق دستور مصرف نمود.

قاعدگی دردناک اولیه معمولاً با بیشتر شدن سن و زایمان کاهش یافته ویا از بین می رود، البته این مطلب بیشتر در مورد زایمان طبیعی صدق می کند.

سندرم پیش از قاعدگی

معمولاً چند روز قبل از شروع عادت ماهانه علائمی جسمی و روحی اتفاق می افتد که معمولاً در روزهای اول شروع خونریزی از بین می رود. این علائم به دلیل تغییرات هورمونی بدن است. در حدود 5% از زنان این علائم شدید است و نیاز به درمان دارد. این علائم عبارتند از: علائم جسمی شامل افزایش وزن، احساس سنگینی درشکم و کل بدن،  تورم دست ها و صورت،  بزرگ و دردناک شدن پستان ها،  سردرد،  تهوع،  استفراغ، یبوست، اسهال،  دل پیچه ، جوش صورت،  بی اشتهایی و یا تمایل به مصرف بعضی از غذاها (نظیر شیرینی)، ضعف و خستگی،  تکرر ادرار،  کمر درد،  درد زیر دل و علائم روانی شامل تغییراتی در خلق،  نگرانی،  افسردگی، ناامیدی،  تحریک پذیری،  کاهش قدرت تمرکز،  منفی گرایی ،اختلال خواب،  تمایل به گریه کردن، افزایش یا کاهش میل جنسی و... به این مجموعه علائم اصطلاحا سندرم پیش از قاعدگی می گویند .

رعایت نکات زیر باعث تسکین و یا بهبود ناراحتی جسمی و روحی پیش از قاعدگی میشود:

مصرف کمتر مواد غذایی که حاوی قند یا شکر به مقدار زیاد هستند (نظیر شیرینی، کیک، مربا و...) و به جای آن استفاده بیشتر ازنان، سیب زمینی، خرما وحبوبات.

مصرف کمتر چربیهای حیوانی و گوشت قرمزوجایگزینی آن با روغنهای گیاهی و گوشت سفید (مرغ و ماهی و...).

کم مصرف کردن نوشابه های کافئین دار(نظیر قهوه، چای).

کاهش مصرف نمک تا حد ممکن.

مصرف زیاد غذاهای دریایی،سبزیجات و میوه های تازه.

مصرف کلسیم و منیزیم به مقدار کافی، برا ی این منظور می توان از پنیر، شیر، ماست، کشک، سبزیجات ومیوه های تازه به مقدار بیشتری استفاده کرد.

انجام ورزشهای سبک هفته ای حداقل 4 بار وهربار به مدت نیم تا یک ساعت، بهترین ورزش در این زمینه پیاده روی است.

تغدیه در دوران قاعدگی

در دوران قاعدگی نمک کمتری مصرف شود و از مصرف زیاد چای، قهوه و شکلات های دارای کافئین (قهوه) پرهیز شود.

بهتر است معده زیاد پر و سنگین نباشد لذا توصیه می شود غذا در 5 تا 6 وعده ولی سبک تر مصرف شود.

در طی این دوران از مصرف زیاد غذاهای نفاخ و سیر پرهیز شود.

مصرف زیاد قندهای ساده مثل نوشابه های گازدار، شکلات و آب نبات که صرفاً انرژی زا هستند و ارزش غذایی ندارند محدود شود.