مسائلی پیرامون ولادت کودک 2
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرزند حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را پیش از تولد, محسن نام گذاری کرد آن فرزند در هنگام حمله به خانه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) برای بیعت گرفتن و آسیب دیدن حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به شهادت رسید.
امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«اولین نیکی پدر و مادر در حق فرزند خود, آن است که نام نیکی برای او انتخاب کنند.»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
هر کس چهار فرزند به او عطا شود و هیچ کدام را به نام من نام گذاری نکند, به من جفا کرده است.»
از امام کاظم (علیه‌السلام) نیز روایت شده است که می‌فرماید:
«فقر و بینوایی به خانه‌ای که در آن نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر یا طالب یا عبدالله و یا فاطمه باشد, داخل نمی‌شود. شخصی خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: خداوند به من پسری عطا کرده است؛ او را چه نامی بگذارم؟ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: او را به بهترین نام‌ها در نزد من که حمزه است, نام‌گذاری کن. »
جابر می‌گوید: با امام باقر (علیه‌السلام) به خانه شخصی رفتیم؛ کودکی از آن خانه بیرون آمد. امام از او پرسید: چه نام داری؟ گفت: محمد. حضرت پرسید: چه کنیه‌ای داری؟ گفت: ابوعلی. حضرت فرمود: خود را از شیطان در جای محکمی محفوظ داشته‌ای؛ به درستی که هرگاه شیطان بشنود که کسی را محمد یا علی صدا می‌زنند, آب می‌شود و هرگاه بشنود که کسی را به نام یکی از دشمنان ما صدا می‌زنند، خوش حال می‌شود و مباهات می‌کند.
شخصی به حضرت صادق (علیه‌السلام) عرض کرد که خداوند به من پسری عطا فرموده است. حضرت فرمود: مبارک است؛ او را چه نام گذاشته‌ای؟ گفت: محمد. حضرت سر را به جانب زمین فرود آورد و اسم محمد را تکرار کرد؛ سپس فرمود: جان خودم و فرزندان و زنان و پدر و مادرم و تمام اهل زمین فدای حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) باد. پس از آن حضرت فرمود: هنگامی که فرزندت را چنین نام گذاشتی او را دشنام نده و او را نزن و به او بدی نرسان و بدان که هیچ خانه‌ای نیست که در آن نام محمد باشد, مگر این که هر روز آن خانه تقدیس و تطهیر می‌شود.
در حدیث دیگری آمده است که «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از نام گذاری کودک به نام‌های حکم, حکیم , خالد و مالک نهی می‌کرد و می‌فرمود که دشمن‌ترین نام‌ها نزد خدا, حارث, مالک و خالد است و از چهار کینه ابو عیسی, ابوالحکم, ابومالک و ابوالقاسم – در صورتی که نام محمد باشد – نهی می‌فرمود».
همچنین در حدیثی آمده است که «نام کودک خود را یاسین نگذارید: زیرا این نام مخصوص پیغمبر است.»
از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) روایت شده است که می‌فرماید:
«هرگاه گروهی برای مشورت در امری جمع شوند و در میان آنان شخصی به نام محمد یا حامد یا محمود یا احمد باشد رأی آنان نیکو خواهد بود؛ همان طور که نام آنان خیر است, رأی آنان هم نیکو خواهد بود. »
همچنین پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:
«هرگاه فرزندی را محمد نام گذاشتید, او را گرامی بدارید و در مجلس, او را گرامی بدارید و به او روی ترش نکنید. »
نیز در حدیث دیگری می‌فرماید:
«هر خانه‌ای که در میان آن‌ها نام پیغمبر باشد, حق تعالی هر صبح و عصر ملکی را مأمور می‌کند تا او را دعا کند. »
آداب عقیقه برای کودک
«عقیقه برای فرزند, برای کسی که قادر بر انجام آن است, مستحب مؤکد است و اگر عقیقه به تأخیر افتاد تا هنگام بلوغ کودک, انجام آن به وسیله پدر مستحب است و پس از بلوغ تا پایان عمر به وسیله خود شخص مستحب می‌باشد.»
گفته شده است که فرزند در گرو عقیقه است؛ یعنی اگر عقیقه نکنید, فرزند در معرض مرگ و بلا قرار دارد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید:
عقیقه بر کسی که توانایی مالی دارد, لازم است و کسی که فقیر است بعد از توان‌گر شدن لازم است این کار را انجام دهد و اگر برای کودکی عقیقه میسر نشد تا هنگامی که برای او قربانی کردند, کافی است.
از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدند: ما برای عقیقه, گوسفند پیدا نکردیم چه کنیم؟ آیا به اندازه قیمت گوسفند صدقه بدهیم؟ حضرت فرمود: خیر, باید گوسفند تهیه کنید؛ زیرا خداوند اطعام و ریختن خون را دوست دارد. سپس از حضرت پرسیدند: آیا فرزندی که در روز هفتم بیمرد, باید برای او صدقه داد؟ حضرت فرمود: اگر کودک پیش از ظهر بمیرد, صدقه ندارد و اگر بعد از ظهر بمیرد, باید برای او صدقه داد. شخصی از حضرت صادق (علیه‌السلام) پرسید:من نمی‌دانم که آیا پدرم برایم عقیقه کرده یا نه؟ حضرت فرمود: عقیقه بکن؛ اشکالی ندارد و آن شخص در هنگام پیری برای خود عقیقه کرد.
همچنین از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است که می‌فرماید:
«فرزند را در روز هفتم نام گذاری کنید و عقیقه درست کنید و سر او را بتراشید و به وزن موی سرش نقره صدقه بدهید و ران گوسفند را به قابله بدهید و بقیه را به مردم بدهید.»
و در حدیث دیگری آمده است که «ربع گوسفند را به قابله بدهید و اگر زن, قابله نداشت, آن گوشت را به مادر او بدهید و دست کم باید گوشت عقیقه را به ۱۰ نفر بدهید و صاحب عقیقه خود نباید از گوشت آن بخورد.»
امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) در روز ولادت امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) در گوش آنان اذان گفت و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در روز هفتم ولادت برای آنان عقیقه درست کرد و پای گوسفند را به همراه یک سکه اشرفی به قابله داد.»
یکی از آداب عقیقه این است که اگر می‌خواهید شتر را عقیقه کنید, باید پنج ساله و یا بیشتر باشد و اگر خواستید بز را عقیقه کنید, باید یک ساله به بالا باشد و اگر گوسفندی را عقیقه می‌کنید باید ۶ یا ۷ ماهه باشد. بهتر است حیوانی را که عقیقه می‌کنید, اخته نباشد و از نظر ظاهری نیز سالم باشد؛ یعنی شاخ آن شکسته, گوش آن بریده,چشم‌های آن نابینا و پاهای آن لنگ نباشد. هم چنین بهتر است که گوسفند چاق باشد؛ اما اگر در عقیقه نیّت قربانی نشود, هر نوع گوسفندی که باشد خوب است و چون مقصود از عقیقه, اطعام و دادن گوشت به مردم است,هر چه گوسفند چاق‌تر باشد بهتر است. برای عقیقه کردن – چه پسر و چه دختر – گوسفند ماده هم کافی است. از دیگر آداب عقیقه این است که پدر و مادر صاحب عقیقه نباید از گوشت عقیقه بخورند و استخوان‌های گوسفند را نشکنند و از مفصل جدا کنند و نیز سنت است که گوشت را به صورت خام تقسیم نکنند؛ بلکه آن را با آب نمک بپزند و نیز بهتر است که ابتدا سر کودک را بتراشند و بعد گوسفند را عقیقه بکنند. لازم است که تراشیدن سر و عقیقه کردن و به اندازه موی سر کودک طلا یا نقره صدقه دادن, همه در یک جا و یک وقت انجام شود و باید همه سر کودک را بتراشند. کودکی را نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آوردند تا برای او دعا کند و آن کودک کاکل داشت.حضرت دعا نکرد و دستور داد که کاکلش را بتراشند. و نیز سنت است که بعد از تراشیدن سر کودک, زعفران بر سر او بمالند.
حسین بن خالد می‌گوید: از امام رضا (علیه‌السلام) پرسیدم که تهنیت و تبریک کودک در چه روزی بهتر است؟ فرمود: هنگامی که امام حسن (علیه‌السلام) متولد شد, جبرئیل (علیه‌السلام) در روز هفتم برای تبریک و تهنیت بر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) وارد شد و امر کرد که کودک را نام گذاری کنند و سرش را بتراشند و برای او عقیقه درست کنند و گوش او را سوراخ کنند.
ب) شیردادن و تربیت کودک
بیش‌ترین مدت زمان شیر دادن کودک ۲ سال است و بیشتر از آن جایز ندانسته‌اند؛ مگر آن که ضرورتی وجود داشته باشد و کودک ضعیف و مضطر باشد و کم‌ترین زمان شیر دادن ۲۱ ماه است. مادر باید از اولین شیری که به پستان می‌آید, به فرزند بخوراند و اگر از آن شیر به کودک ندهند, شیرش تقویت نمی‌شود.
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«بهترین و سودمندترین شیرها برای کودک, شیر مادر است.»
